a : a abeja : komeela abejorro : viko acostar : teeka agua : vaa’am aguas : vaa’am aire : jeeka alacrán : machul almeja : aul amarillo : sawal araña : juvaje árbol : juya, ju ardilla : teku arena : see’e arpa : aapa asno : buuru aura : tekoe ave : wiikit avispa : jomneela Bachoco : Vaachoko (Lugar de agua salada) baile : yiiwa barbilla : chao barriga : toma beber : je’e bisonte : visi blanco : tosal boca : teeni borrego : vwala borrego cimarrón : joveso bosque : juya wia brazo : koomim brea : choix bueno : tu’i buey : voes búfalo : visi búho : muu’u burro : buuru caballo : kava’i cabello : choonim cabeza : kova cabra : kavaa cachete : jopem caliente : tata camarón : va’a kotchi ¡caminale! : wée’e caminar : a’avo, weye camino : voo’o campamocha : kuta makia cangrejo : achakari caña : vaka cardenal (ave) : wicha laakas carne : waakas carne humana : tekwa carrizo : vaka carro : káaro casa : joa castellano : yoi, kastiiyoi Castilla : Kastiiya ceniza : naposa chachalaca : cháuwe chapulín : waka oochi chico : ilitchi chivo : kabaa Choix : Choix (Lugar de brea) chumbera : na’avo chupamirto : semaluluk chuparrosa : semaluluk cielo : teeka ciempiés : eye’ekoi, masiwe ciervo : maaso cigarra : vaikumarewi cinco : mamni cocodrilo : kamaa cola : vwasia colibrí : semaluluk comer : vwa’e conejo : taavu conocer : ta’a conocer gente : ju’unea corazón : jiapsi corcel : kava’i correcaminos : taruk corteza : chuktiria coyote : wo’i cuatro : naiki cuello : kutanaa cuerno : aawa cuerpo humano : tekwa cuervo : kooni cuidar : suua culebra : bakot danza : yiiwa dar : maka de este lado : na’avo decir : tewa dedo de la mano : mampusiam del del pie : wookipusiam diente : tami dormir : koche dos : wooi entonces : véa escorpión : machul ese : junuu’u espalda : joo’o España : Kastiiya español : yoi, kastiiyoi este : inii’i estómago : toma estrella : choki flor : saawa frío : seve fuego : taji fumar : yena gallina : totoi jamut gallo : totoi oowia ganado : waka garra : sutu gato : miisi gavilán : taawe gente : yoeme golondrina : woko vavasela gorrión : vaso mooel grande : vwe’u grasa : ochoko grasa corporal : awiraa grillo : kichul grulla : korowe guacamaya : varo guajolote : chiiwi gusano : vwichia halcón : juchaji hembra : jamut herida : sa’awa hígado : jeema higuera chumba : na’avo hispano : yoi, kastiiyoi hoja : sawa hombre (varón) : oowia hombre : yoeme hombre blanco : yoi hormiga : esuuki humano : takaa, yoeme hueso : ota huevo : kava iguana : wikui ir : aman weye jabalí : tosikoa jaguar : yooko jicote : viko lago : vaakum largo : tve lechuza : vawis lengua : nini lento : laauti león : oosei llaga : sa’awa lleno (objeto) : tapuni lleno : jovoi lluvia : yuku lobo : kwewu lombriz : oochu lombriz de tierra : vwia oochi luciérnaga : kupis luna : meecha macho : oowia, takaa mapache : choparao mano : mam manteca : awiraa mañana : yooko mariposa : moovel matar : me’a , sua mayate : maaivel me : inepo mejilla : jopem mentón : chao mezquite : ju’upa mi : inepo mofeta : jupa montaña : kawi monte : juya morder : ke’e morir : muuke mosca : sevoi mosca de agua : va’a seboi mosco : woo’o mosquito : woo’o mucho : bu’u mujer : jamut, juubi murciélago : sochik nadar : vajume nariz : yeka Navojoa : Na’avojoa (En la casa de los nopales o casa de chumberas) negro : chukul niño : uusi no : e’e noche : tukaa nombre : tea nopal : na’avo nos : itepo nosotros : itepo nube : naamu nuestro : itepo nuevo : vemela oído : nakam oír : jikaja ojo : puusi oreja : nakam oso : hooso ostión : kooyo otros : waate oveja : vwala pájaro : wiikit pájaro carpintero : cho’oloi paloma torcaz : wokkoi aaki pararse : kikte pasto : vaso pata de mula : muura woki pato : vawokkoi pavo : chiiwi pecho : pipi pelo : choonim pequeño : ili persona : yoeme perro : chuu’u pescado : kuchu pez : kuchu picaflor : semaluluk pie : woki piedra : teta piel : veea pinacate : juvchinai piojo : ete pitahaya : aaki pluma : voa presa : vaakum puerco : kochi puerco espín : wichakame pulga : teput puma : oosei qué : jitaa quelite : wee’e quemar : taya quién : javee quiere : waata raíz : naawa rana : vatat rápido : lauti ratón : chikul recordar : waate redondo : koelai rodilla : tono rojo : sikil saber : ta’a Sahuaripa : Sawaripa (Lugar de sahuaros o cactos gigantes) sahuaro (cacto) : sawari saltamontes : waka oochi sangre : ojvo sanguijuela : natochi sapo : voovok, kuareepa sause : wata seco : wakia semilla : vachia seno : tawi sentarse : yejte ser humano : takaa serpiente : vaakot sol : taa’a Sonora : Xunuta (Lugar de maíz) tarántula : masiooka tecolote : muu’u terodáctilo : yoowa tierra : vwia tigre : yooko todo : si’ime topo : poota toro : waka tres : vaji tu : empo un : seenu una : seenu uno : wepulai, seenu uña : sutum vaca : waka jamut varón : takaa, oowia vaso : vaaso venado : maaso venir : a’avo weye ver : vicha verde : sial verdura : wee’e víbora : vaakot viejo : yo’owe viento : jeeka volar : ne’e yaqui : jia’aki, yoeme jia’aki yegua : kava’i jamut yo : inepo zancudo : woo’o zapato : vocha zopilote : tekoe zorra : kawis jamut zorrillo : jupa zorro : kawis