Diccionario español - nahuatl estándar
Se encontraron 12 resultados para «habla».
habla: tlajtolistli
habla suave: tlajtoluelilistli
Juan Diego Cuauhtlahtoac: Xuan Diegotsin Kuautlajtoak (Águila que habla), inik se yektli mexikatl kixtiani.
hablador: chachalakani
hablante: tlajto
hablante español: kaxtiltlajto
hablante mexicano: nauatlajto
hablantín: popolok, tlajtopoli
hablar: tlajtoa
hablar de más: kamaxoui
hablar educadamente: tekpiltlajtoa
hablar mucho: chachalakatlajtoa, tlajtoltia
Diccionario nahuatl estándar - español
Se encontraron 12 resultados para «habla».
kamaxipoli: hocicón, bocón, el que habla de más
tlajtolistli: habla m
tlajtoluelilistli: habla suave m
chachalakani: hablador, murmurador
chachalakatlajtoa: hablar mucho
kamaxoui: hablar de más, ser bocón
Nikanauak: Nicaragua (lugar donde termina Anahuac o lugar donde termina el territorio de los que hablan náhuatl)
peyotl: peyote m (echinocactus williamsii), capullo de planta m, planta cactácea en forma de corazón con propiedades alucinógenas y se usa para hablar con los dioses.
tekpiltlajtoa: hablar educadamente
tlajtoa: hablar
tlajto: hablante
tlajtoltia: hablar mucho
Diccionario nahuatl de la huasteca veracruzana - español
Se encontraron 14 resultados para «habla».
nauatl n.: Lengua de los aztecas. Nauati, habla nauatl. También conocido como mexicano.
nauatlakatl adj.: Hombre que habla náhuatl.
nojnotsa v.frec.: Llamar, invocar a alguien. ej. Kinojnotsa, le habla, le llama. Hace el llamado en varias ocasiones.
notsa vb.: Llamar, hablarle. Kinotsa, le llama, le habla.
otomitl adj.: Persona que no pertenece al grupo indígena. Persona que pertenece a otro poblado. Hombre blanco. Hombre que habla sólo el español.
tlajtolmati adj.: Persona que sabe hablar bien, que conoce el arte del discurso. Sabe muchas cosas porque se oye en su habla.
tlanojnotsa v.frec.: Hace el llamado varias veces. Le habla a alguien en varias ocasiones.
tlauejchiua vb.: No está quieta. cuando se trata de alguna persona, muy escandalosa. Habla mucho.
kakiltí vb.: Hacer escuchar a alguien. Hablar de manera indirecta.
kamati vb.: Está hablando. Kamatij, pl
nauatlajtó vb.: Está hablando en náhuatl.
pipina vb.: Chupar, morder y masticar hablando de caña. ej. Ouapipina, está comiendo caña.
tikonnotske: acabamos de hablarle, de llamarle.
timokamouikej nos hablamos, nos platicamos.
Diccionario nahuatl - español de Clavijero
Se encontraron 17 resultados para «habla».
achtli: hermano mayor, cuando habla la hermana menor
aka: alguno (hablando de persona)
ikuk: hermano o hermana menor hablando la hermana mayor
iliuistlatoa: hablar sin consideración
kamachaltia: dar boca (como se diría del Criador) o hacer hablar
kamanaloa: hablar burlesco
kualankanotsa: hablar con enojo
nauatia: hablar
nauatlaka: nombre que se dio a las naciones cultas que hablaban la lengua mexicana
nauatlatoa: hablar mexicano
nenepiltia: dar lengua, hacer hablar
netech: simul, unâ hablando de dos cosas
nonkua: aparte, de por sí, hablando de una o dos cosas.
nononkua: aparte o de por sí, hablando de muchas cosas
nonotsa: hablar a otro. Item. Consultar. Item. Advertir
noska: llamar, hablar
tlakpan: arriba, especialmente hablando del terrado de la casa
Diccionario nahuatl - español de Molina editado por UNAM
Se encontraron 133 resultados para «habla».
ahuillatoliztli: habla en esta manera.¹ habla tal.²
atlacatoliztli: habla de esta manera.¹
atlatollamiliztli: habla de esta manera.¹
atlatollamini: parlón.² hablador que habla mucho.¹
caquizti, anihuel: sonar mal.¹
◆ caquizti, ni: sonar, y oírse bien el que habla, o canta. pret.: onicaquiztic.² sonar como quiera.¹
◆ caquizti +: sonar en derredor. {ipanoc ni, caquizti}¹ sonar bien. {huel ni, caquizti}¹ sonar en derredor. {nohuiyan ni, caquizti}¹ sonar mal. {anihuel, caquizti}¹
conechichilli: niño o niña tierna.² niño o niña que aún no habla.¹
conetontli: ídem. (conetl: niño o niña.)² niño o niña pequeños.¹ niño o niña que aún no habla.¹
cuallatoliztli: habla graciosa y buena.² gracia en hablar.¹
cualnezcatlatoliztli: graciosa y hermosa habla.²
cualnezcatlatoltica: con plática, o habla graciosa.² graciosamente así.¹
huelnezcatlatoliztli: habla elegante y graciosa.²
huey tlatolli: habla de esta manera.¹ plática o habla de cosas altas y grandes.²
ilihuiz tlatoliztli: habla en esta manera.¹ habla de esta manera.²
initozqui +: perder la habla el enfermo. {ouetz initozqui}¹ tener perdida la habla el enfermo. {ouctz initozqui}²
itlatol +: doblado hombre. {necocca itlatol}¹ lo mismo es que necocnemi. {necoc quitlalia itlatol}² doblado hombre. {necoc quitlalia itlatol}¹ doblado así. {zan acentetia itlatol}¹ hombre doblado y de dos caras. {necocca itlatol}² perder la habla el enfermo. {oconcauh itlatol}¹ hombre doblado de dos caras o haces. {necocquitlalia itlatol}¹ hombre doblado de dos caras o haces. {necocca itlatol}¹ tener ya perdida la habla el enfermo. {oconcacauh itlatol}²
iztlacatlatoliztli: habla tal.²
iztlacatlatoliztli: habla tal.²
macehuallatoliztli: habla de esta manera.²
mahuizauhcatlatolli: habla de esta manera.¹
necoctlatoliztica: con cautelosa habla, o equívocamente.²
necoctlatoliztli: habla cautelosa de esta manera.²
neltiliztli quitoani: predicador de verdad.¹ persona que habla o trata verdad.²
nemachiliztlatolli: habla así.¹
nematcatlatolli: habla elegante, y plática discreta.² habla así.¹ elegante plática.¹
nematcatlatoltica: con elegante y cuerda plática o habla.² graciosamente así.¹
nenacazquetzaliztli: inclinamiento de la oreja para oír o acechar lo que se habla.² acechanza tal.¹
nentlatoliztli: habla en esta manera.¹
nepouhca tlatoliztli: soberbia en la habla.¹ habla de esta manera.¹
nepouhcatlatoliztli: habla presuntuosa o soberbia.²
nopiltzintzine: ah señor. vel. señor. vel. señor (dice el que habla con persona de calidad).²
ocatl: niño o niña que aún no habla.¹
oconcacauh itlatol: tener ya perdida la habla el enfermo.²
oconcauh itlatol: perder la habla el enfermo.¹
octototl: niño o niña que aún no habla.¹
ohui tlatoliztli: curiosa o sutil habla.² Véase: ohuitlatoliztli.
ohuica tlatoliztli: habla de esta manera.²
ohuicatlatolli: habla de esta manera.¹ ídem. (ohuica tlatoliztli: habla de esta manera.)²
ouetz initozqui: perder la habla el enfermo.¹ tener perdida la habla el enfermo.²
papal: parlón.² hablador que habla mucho.¹
◆papal +: parlero. {tlatetoani, papal}¹
papallotl: parlería.² habla de esta manera.¹
pillatolli: habla de esta manera.² habla así.¹
quitoani +: cumplidor así. {zannen quitoani}¹ cierto o verdadero. {nelli quitoani}¹ hablador de cosas altas. {huey quitoani}¹ predicador de verdad. {neltiliztli quitoani}¹ cumplidor así. {zannepanca quitoani}¹ persona que habla o trata verdad. {neltiliztli quitoani}² persona que dice y trata verdad. {nelli quitoani}²
tecpillatoliztica: elegantemente así.¹ elegante y cortésmente así, o con habla cortés y elegante.²
tecpillatolli: elegante plática.¹ habla, o razonamiento cortés y elegante.²
tehuicpa tlatoliztli: habla en esta manera.¹
teitoliztli: encartamiento.² encartación o encartamiento.¹ habla en esta manera.¹
tene, tlatole: el que habla mucho, y con furia.²
tenonotzaliztli: inducimiento así.¹ habla de esta manera.¹ doctrina que se enseña.¹ sermón.¹ castigo así.¹ relación.¹ amonestación, plática reprensión o sermón.² razonamiento.¹ reprensión.¹ oración razonamiento.¹ predicación.¹ amonestación.¹
◆ tenonotzaliztli +: murmuración. {teca tenonotzaliztli}² difamia. {teca tenonotzaliztli}¹
tepantlatoliztli: celo.¹ intercesión, o ruego de alguno.² habla tal.¹ defensión de otro.¹
tetechpatlatoliztli: habla en esta manera.¹
tetlahuelilocaitoliztli: habla tal.¹
tetlaquechiliztli: habla de esta manera.¹
tetlazononotzaliztlatolli: habla así.¹
tezazanilhuiliztli: habla de esta manera.¹ consejuelas para hacer reír, y pasar tiempo.²
tlahuelilocatlatolli: habla de esta manera.¹
tlahueycatenquixtiliztli: habla de esta manera.¹ el acto de tratar, decir y declarar cosas grandes, altas y heroicas.²
tlapictlatoliztli: habla de esta manera, o plática.² habla en esta manera.¹
tlaquetza, ni: conseja decir.¹ hablar consejas.¹
◆ tlaquetzaliztli: conseja para pasar tiempo.¹ consejuelas de viejas.¹ habla de esta manera.¹ el acto de contar fábula así.²
tlatetoani: hablador que habla mucho.¹ parlero.²
◆ tlatetoani +: pensativo. {yitic tlatetoani}¹ persona pensativa. {iitic tlatetoani}²
tlatetoiztli: habla de esta manera.¹
tlatlatoani: palabrero.¹ gorjeadora ave.¹ parlero.¹ hablador que habla mucho.¹ parlero, o palabrero, o ave que gorjea mucho.²
tlatlatoliztli: parla.¹ parlería, o gorjeamiento de aves.² gorjeamiento o el gorjear de las aves.¹ habla de esta manera.¹ parlería.¹
tlatolcahualtia, nite: atajar la palabra a otro. pret.: onitetlatolcahualti.² estorbar al que habla.¹
tlatolchochopoctli: habla, o plática desbaratada y sin orden ni concierto.²
tlatolcotona, nite: atajar la palabra a otro. pret.: onitetlatolcoton.² cortar la palabra a otro.¹ atajar razones.¹ estorbar al que habla.¹
◆ tlatolcotona: = tlatolitlacoa²
tlatole +: el que habla mucho, y con furia. {tene, tlatole}² persona plática y de grandes palabras. {huey tlatole}² grande en palabras. {huey tlatole}¹ palabrero. {cenca tlatole}¹
tlatolhuelic: persona de suave y gustosa habla.² hablador suave y dulce.² decidor suave.¹ suave hablador.¹
◆ tlatolhuelic, ni +: desgracia tener en hablar. {amo nitlatolhuelic}¹
tlatolhueyac: decidor o prolijo en hablar.¹ persona prolija y larga en hablar, o en predicar.² persona prolija y larga en hablar.² hablador que habla mucho.¹ palabrero.¹
◆ tlatolhueyac +: corto de razones. {amo tlatolhueyac}¹
tlatolhueyaquiliztli: prolijidad de plática o sermón.² habla de esta manera.¹
tlatolilochtia, nite: atajar la palabra a otro, o contradecir con porfía lo que dice, o hacerle desdecir. pret.: onitetla-tolilochti.² contradecir a otro.¹ atajar razones.¹ estorbar al que habla.¹
tlatoliztli: habla.¹ canto de aves generalmente.¹ habla. s. el acto de hablar, o de parlar, o el acto de gorjear y cantar las aves.²
◆ tlatoliztli +: grandeza de esta manera. {huey tlatoliztli}¹ adivinación tal. {tetempan tlatoliztli}¹ gracia en hablar. {huelnezca tlatoliztli}¹ gracia en hablar. {chipahuaca tlatoliztli}¹ habla en esta manera. {zannen tlatoliztli}¹ habla de esta manera. {ohuica tlatoliztli}² curiosa o sutil habla. {ohui tlatoliztli}² habla de esta manera. {nepouhca tlatoliztli}¹ abogacía. {tepan tlatoliztli}¹ habla de esta manera. {ilihuiz tlatoliztli}² latinidad de esta lengua. {latin tlatoliztli}¹ el acto de echar juicios de esta manera. {tetempan tlatoliztli}² doblez tal. {necoc tlatoliztli}¹ descortesía. {atlatlaca tlatoliztli}¹ descortesía. {mamacehuallo tlatoliztli}¹ habla en esta manera. {tehuicpa tlato-liztli}¹ soberbia en la habla. {nepouhca tlatoliztli}¹ habla en esta manera. {ilihuiz tlatoliztli}¹ grandeza de palabras. {huey tlatoliztli}²
tlatolli: dicho.¹ embajada.¹ palabra.¹ habla.¹ mensaje.¹ cuento que se cuenta a otros.¹ palabra, plática, o habla.² Véase también: tetlatol, notlatol, itlatol, totlatol, amotla-tol.
◆ tlatolli +: determinación de acuerdo o de congregación. {necepan tlatolli}² añadidas palabras. {tlacecepanolli tlato-lli}¹ latín, lengua latina. {latin tlatolli}¹ hablar en lengua extraña. {cecni tlatolli ic nitlatoa}¹ palabras de vida. {yoliliz tla-tolli}² palabras que tocar o se enderezan a mi persona. pret.: onotechpa tlachix in tlatolli. {notechpa tlaehya in tlatolli}² no cualesquier palabras de por ay. {amozan ilhuiz tlatolli}² historia de cosas antiguas. {yehuecauh tlatolli}² plática o habla de cosas altas y grandes. {huey tlatolli}² traducida cosa. {tlacueptli tlatolli}¹ habla de esta manera. {huey tlatolli}¹ bien se dice del. {oclipan yauh in tlatolli}¹ echar fama. {tepan nicteca in tlatolli}¹ ídem. (oncan tzicahui in neteilhuiliztli: el estado en que está el pleito.) {oncan tzicanui in tlatolli}² palabras dichas en corredores largos. e tómase por los dichos y ficciones de los viejos antiguos. {calmeca tlatolli}² cosa traducida o romanzada. {tlacueptli tlatolli}² proceso de pleito. {neteilhuiliz tlatolli}² romance lengua romana. {cas-tillan tlatolli}¹ mensaje. {titlan tlatolli}¹ historia de lo presente. {quinaxcan tlatolli}¹ historia de los tiempos antiguos. {yehuecauh tlatolli}¹ romance lengua romana. {roma tlatolli}¹
◆ tlatolli +: traducir de una lengua en otra. {nic, cue-pan tlatolli}¹ soltárseme la palabra con descuido e inadvertencia. {nic, chitonia in tlatolli}¹ añadir palabras. {nic, cecepanoa in tlatolli}¹
tlatolmotla, nite: cortar el hilo y atajar la palabra del que está hablando. pret.: oni-tetlatolmotlac.² cortar la palabra a otro.¹ estorbar al que habla.¹
tlatoloeliliztli: suave habla.¹
tlatolpoloa, nite: atajar la palabra al que habla, o hacerle cortar el hilo. &c. pret.: onitetlatolpolo.² estorbar al que habla.¹
tlatoltzopelic: el que habla suave y dulcemente.² suave hablador.¹
tlatoltzopeliliztli: suavidad o dulzura de hablar o de palabras.² suave habla.¹
tlazonotzaloni: digno de ser respectado con amorosa y cortés habla.² loable cosa.¹
tlazotlatolli: habla de esta manera.² habla así.¹
toznene: papagayo que habla mucho.² papagayo, ave conocida cocho.¹
xizo: sí; adverbio para afirmar.¹ bien está, otorgando.¹ bien está, otorgando: y es habla de solas las mujeres.²
◆ xizo: = xicotzi²
xochtic: niño, o niña que aún no habla, o cosa chica y pequeña.² poquito.¹ niño o niña que aún no habla.¹
zannen tlatoliztli: habla en esta manera.¹
acentetia +: doblez tal. {zan acentetia tetlatol}¹ dobladamente hablar. {zan acentetia notlatol}¹ doblado así. {zan acentetia itlatol}¹
ahuel ni, tlatoa: no poder hablar.¹
ahuellalatoa: atado en hablar.¹
ahuillatoani: hablador vano.¹ hablador de vanidades.²
amo nitlatolhuelic: desgracia tener en hablar.¹
amo teyolpachihuiti notlatol: desgracia tener en hablar.¹
amotlatol +: y en vuestro vulgar hablar. {inic ipam mocuepa amotlatol}²
amotlatolaxiliztli: hablador de cosas altas.¹
amotlatolpan +: y en vuestro vulgar hablar. {in amotlatolpan}²
atlacatlatoa: descortés o mal hablado.²
atlacatlatoani: hablador de soberbias.¹ desmandado así.¹ ídem. (atlacatlatoa: descortés o mal hablado.)²
atle quimamati: atrevido, o sin empacho, y osado en hablar, &c.² Véase: atlequimamati.
atlehuelitic: persona deslenguada o desenfrenada, que no guarda secreto.² desbocado en hablar.¹
atlehuelixpan: desbocado en hablar.¹
atlequimamati: atrevido en hablar o importuno y moledor.¹
camapachoa, nic notlatol: hablar entre dientes.¹
cecni tlatolli ic nitlatoa: hablar en lengua extraña.¹
chachachalaca, ni: gorjear o hablar alto. pret.: onichachachalacac.² gorjear a menudo las aves.¹
chachalaca, ni: parlar mucho, o gorjear las aves. pret.: onichachalacac.² gorjear las aves.¹ vocear, hablar alto.¹
chachalca, ni: hablar recio y con enojo, o graznar las ánsares, o estar cascada la vasija de barro. pret.: onichachalcac, vel. ochachalcac.² vocear, hablar alto.¹
chachalihui +: hablar ronco. {nitozca chachalihui}¹
chicotlatoa, ni: desvariar el enfermo, o blasfemar el blasfemo, o hablar cautelosamente. pret.: onichicotlato.² desvariar el enfermo.¹ blasfemar.¹
chicotlatoani: el enfermo que desvaría, o el blasfemador, o cauteloso hablador.² blasfemo.¹
chipahuaca tlatoliztli: gracia en hablar.¹
chochopoctli +: hablar cosas sin concierto o sin propósito. {nitlatol chochopoctli}¹
cococatlatoa, nite: desmandarse en hablar. pret.: onitecococatlato.² desmandarse en hablar.¹
cualnezcatlatoani: gracioso y galán hablador.²
cuepa +, mo: y en vuestro vulgar hablar. {inic ipam mocuepa amotlatol}² endurecerse obstinarse. {yuhquin tetl mocuepa noyollo}¹
◆ cuepa +, nic: penar por el talión. {tepan niccuepa}¹ echar las cosas a la más flaca parte. pret.: zantlein ipan oniccuep. {zantlein ipan niccuepa}² culpa echar a otro. {tepan niccuepa}¹ echar las cosas a la mejor parte. pret.: cualli ipan oniccuep. {cualli ipan niccuepa}² echar la culpa el acusado al que le acusa. {tepan niccuepa}¹ echar a mala parte las cosas. {zan tlein ipan niccuepa}¹ echar la culpa de algo, al que me la echaba, vengarme de la injuria, o penar a otro por la pena del talión. pret.: otepanniccuep. vel. tepan oniccuep. {tepan niccuepa}²
cui, nic: tomar algo, o tener parte el hombre con la mujer. pret.: oniccuic.² echarse con mujer.¹ tomar.¹ recibir por el sentido.¹ recibir.¹
◆ cui +: trasdoblar el precio. {icxpaixquich nic, cui}¹
◆ cui +, mo: cuánto hay desde la ceniza a la pascua de resurrección? {in miercoles inipam mocui nextli quexquichca quitztica ini}¹ atrevido en hablar o importuno y moledor. {teixtlan mocui}¹
◆ cui +, nic: mejorar en dolencia. {yenihiyo niccui}¹ ídem. o imitar a otros. pret.: tetech oniccuic. vel. otetech niccuic. {tetech niccui}² seguir o imitar vida de otro. {tetech niccui}¹ tomar alguna cosa a otro de burla y quedarse después con ello de veras, no osando tornarlo a su dueño de vergüenza por se lo haber tomado o hurtado secretamente. {no camanaltica oniccuic zanya niccui}¹ alentar descansando. {nihio niccui}¹ encentar algo. {yancuican niccui}¹ triunfar. {tiacauhyotica niccui in mahuizzotl}¹ encentar algo. pret.: yancuican oniccuic. {yancuican niccui}²
◆ cui in cihuatl, nic: hacerlo el hombre a la mujer.¹
huelica tlatoa, ni: dulcemente hablar.¹ Véase: huelicatlatoa, ni.
huelicatlatoa, ni: hablar dulcemente. pret.: onihuelicatlato.²
huelicatlatoani: hablador dulce y suave.² dulce hablador.¹
huelicatlatoliztli: el acto de hablar dulcemente.²
huellatoa, ni: hablar bien. pret.: onihuellato.²
huellatoani: persona bien hablada.² gracioso en esta manera.¹
huellatoani tecpillatoa: bien hablada persona.¹
huellatoliztli: el acto de hablar bien y graciosamente.² gracia en hablar.¹
huelnezca tlatoliztli: gracia en hablar.¹ Véase: huelnezcatlatoliztli.
huelnezcatlatoa: elegante y gracioso hablador.²
huey quitoani: hablador de cosas altas.¹ Véase: hueyquitoani.
hueyquitoani: hablador de cosas grandes.²
ic +: fin o conclusión de lo que digo o hago. {za ic ninocahua}² mecha de artillero, o de arcabucero. {icpatlamalintli ic motlequechia tlequiquiztli}² hablar en lengua extraña. {cecni tlatolli ic nitlatoa}¹ marzo mes tercero. {vel. ic yeimetztli in cexihuitl}¹ fisga para tomar pescado. {topilli yacatepozo ic michmalo}¹ calendario. {sanctome ic intonal moquetza}¹ navegar con velas tendidas. {cuachpanyoacalli ic nipano}¹ cosa formada en dos maneras. {occan icac ic tlachiuhtli}² advertir a otro para que ande sobre aviso en lo que le conviene. pret.: ic onixonexcac. {icnixonexca ic nitlamatzoa}² el que vive mal y viciosamente. {teuhtli tlazolli ic milacatzotinemi}² dichoso, o venturoso. {cualli ic onquizani}² y luego por esto. s. se enojó, &c. {niman ic}² quizá. s. hiciste algo para tomarlos por amigos? {azozan ic tiquimmocniuhti?}² grande sobremanera. {tlacempanahuia ic huey}² no tendremos ya alguna excusación. {aoctle ic titotzinquixtizque}² eje de carreta. {cuauhtemalacatl ic zotoc}² estar derramado el buen olor por todas partes. {centlamamani ic ahuiac}² darse de golpes en la pared. pret.: caltechtliic oninomotlac. {caltechtli ic ninomotla}² acompañar con buenas obras la fe. {cuallachihualiztli ic malintiuh ic ilacatziuhtiuh in notlane}¹ blanca cosa, en gran manera. {yuhqui ichca tlapochintli ic iztac}¹ mas conténtate con esto. {mazan ic pachihui immoyollo}² caer algo de punta, o con alguna punta. {iyacac ic}² no tener con qué excusarme. pret.: aocmotle ic oninotzinquixti. {aocmotle ic ninotzinquixtia}² dar con algo por esas paredes. pret.: caltechtli ic onicmotlac. {caltechtli ic nicmotla}² blanca cosa, en gran manera. {yuhquin edificio, o soltar el agua represada. pret.: onitlahuiton.² deshacer o desboronar pared.¹
ic +: fin o conclusión de lo que digo o hago. {za ic ninocahua}² mecha de artillero, o de arcabucero. {icpatlamalintli ic motlequechia tlequiquiztli}² hablar en lengua extraña. {cecni tlatolli ic nitlatoa}¹ marzo mes tercero. {vel. ic yeimetztli in cexihuitl}¹ fisga para tomar pescado. {topilli yacatepozo ic michmalo}¹ calendario. {sanctome ic intonal moquetza}¹ navegar con velas tendidas. {cuachpanyoacalli ic nipano}¹ cosa formada en dos maneras. {occan icac ic tlachiuhtli}² advertir a otro para que ande sobre aviso en lo que le conviene. pret.: ic onixonexcac. {icnixonexca ic nitlamatzoa}² el que vive mal y viciosamente. {teuhtli tlazolli ic milacatzotinemi}² dichoso, o venturoso. {cualli ic onquizani}² y luego por esto. s. se enojó, &c. {niman ic}² quizá. s. hiciste algo para tomarlos por amigos? {azozan ic tiquimmocniuhti?}² grande sobremanera. {tlacempanahuia ic huey}² no tendremos ya alguna excusación. {aoctle ic titotzinquixtizque}² eje de carreta. {cuauhtemalacatl ic zotoc}² estar derramado el buen olor por todas partes. {centlamamani ic ahuiac}² darse de golpes en la pared. pret.: caltechtliic oninomotlac. {caltechtli ic ninomotla}² acompañar con buenas obras la fe. {cuallachihualiztli ic malintiuh ic ilacatziuhtiuh in notlane}¹ blanca cosa, en gran manera. {yuhqui ichca tlapochintli ic iztac}¹ mas conténtate con esto. {mazan ic pachihui immoyollo}² caer algo de punta, o con alguna punta. {iyacac ic}² no tener con qué excusarme. pret.: aocmotle ic oninotzinquixti. {aocmotle ic ninotzinquixtia}² dar con algo por esas paredes. pret.: caltechtli ic onicmotlac. {caltechtli ic nicmotla}² blanca cosa, en gran manera. {yuhquin cepayahuitl ic iztac}¹ eje de carreta. {cuauhtemalacatl ic tlazotl}² no morirá con eso, o por eso. {amoma ic miquiz}² estar echado de codo. pret.: nomolic ic ononoca. vel. nomolic ic ononoya. {nomolic ic nonoc}² tener algún impedimento, o ofrecérseme algún estorbo. pret.: ocachi ic ononnellelti. {ocachi ic nonnelleltia}² un poco mayor. {ocachiton ic huey}² ser alguno útil y provechoso para alguna cosa. pret.: itla ic onontequixti. {itla ic nontequixtia}² blanca cosa, en gran manera. {yuhqui tizatl ic iztac}¹ vivir en pecados. {teuhtli tlazolli ic nin, ilacatzotinemi}¹ acompañar con buenas obras la fe. {cuallachihualiztli ic malintiuh ic ilacatziuhtiuh in notlane}¹ olorosa cosa que da mucho olor. {centlali moteca ic ahuiyac}¹ estar de codo. {nomolic ic nonoc}¹ arrojar algo a la pared. {caltechtli ic nitlamotla}¹ adquirir con trabajo lo necesario a la vida. {quihiohuia, ictonehua ic chichinaca in noyollo innonacayo}¹ mucho más por esto, o con esto se pone en peligro. {occenca ic mohuitilia}² aprovechar a otro. {itla ic, nontequixtia}¹ hacer lo que es en mí, o cumplir con mi consciencia, o dar lo que se me pide por haber fiado a otro, cuando le colgaron el día de su santo. pret.: ic oninoquixti. {quixtia ic, nino}²
ichtacatlatoa, n: hablar entre dientes. pret.: onichtacatlato.² hablar entre dientes.¹
icxipopohua, nitla: hollar.¹
◆ icxipo-poxoa, nitla: escarbar la tierra con el pie. pret.: onitlacxipopoxo.² cavar la tierra o escarbarla con el pie, estando hablando con otro.¹ escarbar la tierra con los pies, estando hablando con otro.¹
icxitlatoa, n: hablar estando meneando los pies como pastor. pret.: onicxitlato.²
ilihuiz: como quiera.¹ superfluamente.¹ a troche moche, s: sin tiento ni consideración.¹ sin consideración y desvariadamente.²
◆ ilihuiz +: por demás, o demasiado. {zan ilihuiz}¹ hablar cosas sin concierto o sin propósito. {zan ilihuiz nitlatlatoa}¹ a troche moche, s: sin tiento ni consideración. {zan ilihuiz}¹ sin tiento, sin consideración sin estimación, o por ay como quiera. adv. {zan ilihuiz}²
ilihuiz tlatoani: hablador vano.¹ hablador así.²
ilihuiztlatoa, n: hablar cosas sin tiento ni consideración. pret.: ilihuiz onitlato. vel. onilihuiz tlato.²
imatcatlatoa, nin: hablar cuerda y sabiamente. pret.: oninimatcatlato.² Véase además: tlamatcatlatoa.