Diccionario español - nahuatl estándar
Se encontraron 15 resultados para «amor».
amor: tlasojtlalistli
amor egoísta: chauastli
mi amor: notlasojtlalis
amordazado: auelatoani
amordazar: teauelatoa
atole de zarzamora: uatsakatoli
desamor: nenekilistli
enamorado: tlasojtilok, moyoleuki
enamoramiento: tlasojtiyotl
enamorar: tlasojti, tlanauatlajtolkuepa
metamorfosis: chakistilistli
metamorfosis de anfibios: axolouatl
metamorfosis de insectos: chakistili
zarzamora: uatsaktli
zarzamora (árbol): uatsakuauitl (rubus ulmifolius)
Diccionario nahuatl estándar - español
Se encontraron 14 resultados para «amor».
chauastli: amor egoísta m, amor enfermizo m, celo m
notlasojtlalis: mi amor
tlasojtlalisiknopiluia: mendigar amor
tlasojtlalistli: amor m, cariño m
tlauelilokayotl: moldad f, belleza f, locura de amor f
amaxokotl: zarzamora f
amaxokuakuauitl: árbol de zarzamora f (rubus ulmifolius)
auelatoa: amordazar (nite-)
auelatoani: amordazado
moyoleuki: enamorado
nauatlajtolkuepa: cortejar, enamorar (nitla-)
nenekilistli: desamor m, desprecio m
uatsaktli: zarzamora f
uatsakuauitl: zarzamora f (rubus ulmifolius)
Diccionario nahuatl de la huasteca veracruzana - español
Se encontraron 5 resultados para «amor».
tlasojtli n.: Cariño, amor. adj. Preciado, estimado. Se usa cuando se tiene algo, que por algunas características, lo hacen ser muy apreciado, amado.
tlasotla vb.: Ama. Entrega su amor a alguien. ej. Nimitstlasotla, te amo.
Tlasotlali(stli) n.: Amor.
estentok adj.: Amoratado. Sangre cuagulada.
xoxojkilitik adj.: Amoratado, tiene un color verduzco por algún machucón o apretón.
Diccionario nahuatl - español de Molina editado por UNAM
Se encontraron 85 resultados para «amor».
cozcateuh +: tener gran amor el padre al hijo. metáf. {quetzalteuh, cozcateuh ipan nimitzmati}²
icnopilhuia, nitla: alcanzar, o impetrar algo. pret.: onitlacnopilhui.² rogando así impetrar.¹ conseguir lo deseado.¹ alcanzar lo deseado.¹ merecer.¹ impetrar, alcanzar.¹ Véase además: tlacnopilhuia.
◆ icnopil-huia +, nite: merecer el amor de otro. {nite, tlazotlaliz icnopilhuia}¹
icnopilhuia in tetlazotlaliztli, niqu: ganar amor de otro.¹ ganar amor de otro.¹ ganar amor de otro.¹
ipan: sobre, preposición.¹ encima de algo. preposición.²
◆ ipan +: echar las cosas a la mejor parte. pret.: cualli ipan oniccuep. {cualli ipan niccuepa}² silla de caballo. {cauallo ipan icpalli}² fiar en hacienda abonándola. pret.: ipan oninixquetz. {ixquetza, ipan nin}² ídem. (mazan huel iuhyauh: moderadamente, o hágase con moderación.) {mazanhuel ipan}² ocho mil y seis cientos. {cenxiquipilli ipan centzontli ipan matlacpohualli}² encomendar mi necesidad al que me puede socorrer en ella, catándole primero la benevolencia. metáf. {atihuitzo atahuayo ipan nimitznomachitia}² airado por mucho tiempo. {icualan ipan nemi}² graduado en ciencia. {tlamahuizomactli ipan tlamatiliztli}² arras de casamiento. {cihua nemactli ipan nenamictiliztli}² caminante así. {cauallo ipan yani}¹ día y medio. {cemilhuitl ipan nepantla tonatiuh}¹ aparecer en figura de alguna cosa. {itla ipan nino, quixtia}¹ aparecimiento así. {itla ipan nequixtiliztli}¹ menospreciar. {atle ipan ni, tlachia}¹ desacato tal. {atle ipan teittaliztli}¹ ídem. pret.: cualli ipan onictlachialti. {cualli ipan nictlachialtia}² tener algo por cosa incomportable y pesada. {ayehualiztli ipan nicmati}² tener en gran estima el padre a su hijo. {cozcateuh quetzalteuh ipan nimitzmati}¹ echar a mala parte las cosas. {zan tlein ipan niccuepa}¹ mediano entre grande y chico. {zan ipan}¹ odrecillo odre pequeño. {zan ipan cualli ehuaxiquipilli}¹ infamia. {aoctle ipan teittalizzotl}¹ tener en gran estima el padre a su hijo. {cozcatl; quetzalli ipan nimitzmati}¹ mes y medio. {centetl metztli ipan tlaco}¹ condición tener así. {yuh ipan nitlacat}¹ tanto y medio. {ixquich ipan centlacol}¹ nacemos con esta naturaleza y condición, o inclinación. {niman yuh ipan titlacati}² oportuna cosa con sazón. {huel ipan monequi}¹ echar las cosas a la más flaca parte. pret.: zantlein ipan oniccuep. {zantlein ipan niccuepa}² obstinación. {acualli ipan nechicahualiztli}¹ hacer algo de mala gana. {tequitl ipan nicmati}¹ tomar en buena parte. {cualli ipan nic, cuepa}¹ edad no conocida o encubierta de los muchos años que alguno tiene diciendo ser de menos años de los que ha. {nipiltontli ipan ninomati}¹ acertar a lo que se tira. {huel ipan nicuica}¹ cabalgar a caballo. {cauallo ipan ninotlalia}¹ airado largo tiempo. {icualan ipan nemi}¹ jinete. {cototzyetiuh ipan cauallo}¹ perseverante. {cualli ipan nemini}¹ id est, no lo ternás por cosa de poco valor. {azanitla ipan ticmatiz}² tener gran amor el padre al hijo. metáf. {quetzalteuh, cozcateuh ipan nimitzmati}² desastrado. {ohui ipan yani}² condición natural. {iuh ipan tlacatiliztli}² arras de casamiento. {cihua tetlauhtilli ipan nenamictiliztli}² tenerse o estimarse en poco. pret.: atle ipan oninottac. {atle ipan ninotta}² perseverancia así. {cualli ipan nemiliztli}¹ libras dos y media. {ontlatamachihualoni ipan tlaco}¹ acertar a lo que se tira. {huel ipan nictlaxilia}¹ infamado ser. {aoctle ipan nitto}¹ infamado. {aoctle ipan nitto}¹ desmerecer. {aoctle ipan ninotta}¹ condición natural. {yuh ipan tlacatiliztli}¹ libra y media. {centlatatnachihuaioni ipan tlaco}¹ oportunamente. {huel ipan}¹ ídem. pret.: cualli ipan onicma. {cualli ipan nicmati}² después que me bautice. {nonecuatequiliz ipan}² ir o andar a caballo. pret.: cauallo ipan onia. {cauallo ipan niauh}² morir de coraje. {nocualan ipan nimiqui}¹ mes y medio. {cemetztli ipan tlaco}¹ caminante así. {cauallo ipan yetiani}¹ cabalgar a caballo. {cauallo ipan nitleco}¹ caminar a caballo. {cauallo ipan nietiuh}¹ airado largo tiempo. {icualan ipan nemini}¹ desastrado. {ohui ipan yani}¹ estimar en poco o en nada. {atle ipan nicmati}¹ marzal cosa de este mes. {marzo ipan mochihuani}¹ dos libras y media. {ontlatamachihualoni ipan tlaco}² lo mismo es que noyollo connamiqui. {noyollo ipan yauh}² siete cientos. {centzontli ipan caxtolpohualli}² ocho mil y seis cientos. {cenxiquipilli ipan centzontli ipan matlacpohualli}² aparecer en figura de otra cosa. pret.: itla ic oninoquixti. {itla ipan ninoquixtia}² ídem. (icualan ipan nemi: airado por mucho tiempo.) {icualan ipan nemini}² obstinación o perseverancia en el mal. {acualli ipan nechicahualiztli}²
◆ ipan +: edad no conocida o encubierta de los muchos años que alguno tiene diciendo ser de menos años de los que ha. {nino, coneitta nipiltontli ipan ninehua}¹ reconocer algo, o caer en la cuenta de lo que no entendía bien. pret.: noyollo ipan oya. {yollo ipan yauh, no}²
iuhquin tlecomoni noyollo: inflamarse el corazón con amor. &c. pret.: iuhquin otlecomon noyollo.²
ixtlamachtia, nite: industriar, o enseñar a otro. pret.: oniteixtlamachti.² enseñar doctrinando y avisando con amor y con paciencia.¹ doctrinar.¹ disciplinar o doctrinar.¹ criar a otro en buenas costumbres.¹
macehuia in tetlazotlaliztli, nicno: ganar amor de otro.¹
machtia +, nite: ídem. pret.: oniyolceuhcacopatemachti. {yolceuhcacopa, nitemachtia}² enseñar doctrinando y avisando con amor y con paciencia. {nite, pacca machtia}¹ enseñar doctrinando y avisando con amor y con paciencia. {nite, yolceuhcacopa machtia}¹
◆ machtia, nimitz +: privar a otro de cuanto tiene. {yuhcayotl nimitzmachtia}¹
mati, nimitz +: tener en gran estima el padre a su hijo. {cozcatl; quetzalli ipan nimitzmati}¹ tener en gran estima el padre a su hijo. {cozcateuh quetzalteuh ipan nimitzmati}¹ tener gran amor el padre al hijo. metáf. {quetzalteuh, cozcateuh ipan nimitzmati}²
◆ mati +, nino: echar a mala parte las cosas. {ayo ninomati}¹ edad no conocida o encubierta de los muchos años que alguno tiene diciendo ser de menos años de los que ha. {nipiltontli ipan ninomati}¹ aficionarse o aplicarse a algo. {tetech ninomati}¹ acostumbrarse a algo. {ompa ninomati}¹ hallarse bien con alguno. {tetech ninomati}¹ aficionarse o aplicarse a algo. {itech ninomati}¹ pensar con opinión. {yuh ninomati}¹ esquivar. {atetech ninomati}¹ pensar que es así. pret.: iuh oninoma. {iuh ninomati}² hallarse mal en algún lugar. {amo nican ninomati}¹ acostumbrarse a algo. {itla itech ninomati}¹ aficionarse a otro, o hallarse bien con su conversación. pret.: tetech oninoma. {tetech ninomati}² tenerse en mucho con presunción y altivez. {aczan ninomati}² aficionarse a algo, o habituarse a alguna cosa. pret.: itla itech oninoma. {itla itech ninomati}² aficionarse a algo, o hallarse bien con ello. pret.: itech oninoma. {itech ninomati}² paréceme que no soy yo, o paréceme que estoy fuera de mí. {iuhquin aocmo nehuatl ninomati}²
◆ mati +, no: aplicarse o aficionarse a algo. {itechni, nomati}¹
nacacitta, nite: mirar a otro con afición. pret.: onitenacacittac.² mirar a otro con alegría; i; con afección y amor, o con buen semblante.¹ mirar al través o de lado con afección.¹
nenepantlazotlaliztli: amor con que se aman los unos a los otros.²
nenomatlazotlaliztli: amor propio.¹
netlazotlaliztli: encarecimiento tal.¹ amor con que algunos se aman, o amor propio.² familiaridad.¹ caridad para consigo.¹
pacca machtia, nite: enseñar doctrinando y avisando con amor y con paciencia.¹ Véase: paccamachtia, nite.
◆ pacca nite, machtia: doctrinar con benignidad y paciencia.¹
paccaitta, nite: mirar a otro con buen semblante y con alegría. pret.: onitepaccaittac.² mirar a otro con alegría; i; con afección y amor, o con buen semblante.¹
quetzalteuh, cozcateuh ipan nimitz ma ti: tener gran amor el padre al hijo. metáf.²
techicahuaca tlazotlaliztli: amor de esta manera.¹
tepampa: por amor o respecto de alguno.²
tetlazotlaliztli: amor.¹ querencia con amor.¹ caridad para con otro.¹ amor, o caridad que con otro se tiene.²
◆ tetlazotla-liztli +: ganar amor de otro. {nicno, macehuia in tetlazotlaliztli}¹
tlachieltia, nite: enseñar doctrinando y avisando con amor y con paciencia.¹ alumbrar espiritualmente.¹
tlamatiliztlazotlaliztli: filosofía, amor de sabiduría.¹ amor de sabiduría.²
tlamatzoa, ni: advertir y avisar a otro de alguna cosa que le conviene, por el amor que le tiene. pret.: onitlamatzo.²
◆ tlama-tzoa +: noticia dar a alguno de lo que le ha de acaecer, avisándole por meta. {icni, tlamatzoa}¹
tlapictlamatiliztlazotlaliztli: filosofía fingida amor fingido de sabiduría.¹
tlatlailoa, ni: turbar y revolver a los que están en paz y amor. pret.: onitlatlailo.²
tlazotlaliz icnopilhuia, nite: merecer el amor de otro.¹
tlazotlalizicnopilhuia, nite: alcanzar o merecer el amor de otro. pret.: onitetla-zotlaliz icnopilhui.²
tlazotlalizmacehua, nite: ídem. (tlazotla-lizicnopilhuia, nite: alcanzar o merecer el amor de otro) pret.: onitetlazotlalizma-ceuh.² merecer el amor de otro.¹
tlazotlaliztli +: amor de esta manera. {techicahuaca tlazotlaliztli}¹
tlecomoni +: inflamarse el corazón con amor. &c. pret.: iuhquin otlecomon noyollo. {iuhquin tlecomoni noyollo}² inflamarse el corazón de amor. {yuhquin tlecomoni noyollo}¹
tlehualani: doler la llaga.¹
◆ tlehualani, ni: tener gran calor, o desfallecer de hambre, o tener gran dolor de llaga o de hinchazón. pret.: onitlehualan.² descaecer de hambre.¹ calentura grande tener.¹
◆ tlehualani +: inflamarse el corazón de amor. {yuhquin tlehualani noyollo}¹
yocoxcanemitia, nite: hacer a otros vivir en paz y amor. pret.: oniteyocoxcanemiti.²
yolceuhcacopa machtia, nite: enseñar doctrinando y avisando con amor y con paciencia.¹
yollo +, mo: empero sey cierto, o ten entendido. s. que se hará lo que digo. &c. {yece mayoye moyollo}²
◆ yollo +, nic: asosegar y quietar a otro. {nic, huellalilia ini yollo}¹
◆ yollo +, no: esperar algún bien. {yuhca noyollo in nitlaocoliloz}¹ desalmado ser. {atle noyollo quimati}¹ certificado estar o tener por cierto. {yuhca noyollo}¹ propósito tener de hacer algo. {yuhca noyollo}¹ pensar antes. {yuhca noyollo}¹ hacerse poco a poco, o sin advertir de mala condición y de amargo corazón. {zaniuhnenti inchichixtiuh noyollo}² caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía. {yuh yauh in noyo-llo}¹ cierto ser o tener creído y entendido. {yuhquimati noyollo}¹ ídem. (iuhquimati noyollo: sentirlo así como se dice, o tener entendido el negocio, así como es.) {iuh quimattica noyollo}² afligirse mucho y angustiarse. pret.: onicteopouh innix in noyollo. {teopoa in nix in noyollo, nic}² tener entendido algún negocio, o tener propósito de hacer algo. pret.: iuho-catca noyollo. {iuhca noyollo}² sentirlo así como se dice, o tener entendido el negocio, así como es. pret.: iuh oquima in noyollo. {iuhquimati noyollo}² recibir en paciencia y con alegría las adversidades. {amo icquen nicchihua in noyollo}¹ condescender, o conceder lo que otro me pide. pret.: onictlatlauhti in noyo-llo. {nictlatlauhtia noyollo}² caer en la cuenta de lo que se dice. pret.: ocontocac in noyollo. {contoca in noyollo}² sentir, o gustar algo espiritualmente. pret.: ocomma in noyollo. {commati noyollo}² tener propósito o intento de hacer algo, o tener entendido. s. que alcanzaré lo que pretendo. pret.: iuh onictlali in noyollo. {iuh nictlalia in noyollo}² certificado estar o tener por cierto. {yuh noyollo comma-ti}¹ deleitarse. {niccepactia in noyollo}¹ habituarse a algo, o habituarse. {ye yuhca noyollo}¹ caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía. {quinepanoa in noyollo}¹ arrobarse o transportarse. {aizca noyollo}¹ inflamarse el corazón de amor. {yuhquin tlehualani noyollo}¹ tener intención de hacer algo. {yuh nictlalia in noyollo}¹ endurecerse obstinarse. {yuhquin tetl mocuepa noyo-llo}¹ contemplar. {acoyauh in noyollo}¹ mearse de miedo. {yuhquin cuitlatza-yani noyollo}¹ abrirse el entendimiento. {tlapohui innix in noyollo}¹ sosegada y pacífica tener el alma. {atle commati in noyollo}¹ arrobarse o transportarse. {aizoetzin noyollo}¹ creer o tener por cierto. {iuhquimati noyollo}¹ enmendar la vida. {nic, centlalia in noyollo}¹ determinarse en algún negocio. {nic, centlalia in noyollo}¹ caer en la cuenta de lo que no entendía. pret.: ipan oya in noyollo. {ipan yauh noyollo}² caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía. {ipan yauh in noyollo}¹ saber o sentir algo. {com mati noyollo}¹ confiar de alguno. {tetechuelca noyollo}¹ esperar con deseo lo que ha de venir. {zan izca in noyollo}¹ caer en la cuenta de lo que dudaba, o de lo que no se acordaba. pret.: oquinepano in noyollo. {quinepanoa in noyollo}² contemplar. pret.: aco oouetzin-noyollo. {aco ouetzin noyollo}² otorgar. {nic, tlatlauhtia noyollo}¹ despedirse de la amistad de alguno. {niccentlaza in noyollo}¹ inclinarse y aficionarse a alguna cosa. {itech huetzi noyollo}¹ atento estar. {nictlapoa in nix in noyollo}¹ cierto ser o tener creído y entendido. {iuhquimattica noyollo}¹ intención tener. {yuh nictlalia in noyollo}¹ determinarse en algún negocio. {nic, centlaza in noyollo}¹ confiar de alguno. {teca huelca noyollo}¹ voluntad buena tener a alguno. {tetechuelca in noyollo}¹ encenderse de ira, o inflamarse el corazón. pret.: otlehualan in noyollo. {tlehualani in noyollo}² aficionarse o aplicarse a algo. {itla itech huetzin noyollo}¹ sosegada y pacífica tener el alma. {amo quenca in noyollo}¹ inflamarse el corazón de amor. {yuhquin tlecomoni noyollo}¹ adquirir con trabajo lo necesario a la vida. {quihiohuia, ictonehua ic chichinaca in noyollo innonacayo}¹ tener buena voluntad a alguno. {tetechuelca in noyollo}¹ especular. {canimmach nemi noyollo}¹ otorgar. {tlacahua noyollo}¹ contemplar. {acohuetzin noyollo}¹ tener intención de hacer algo. {yuhca noyollo}¹ cierto ser o tener creído y entendido. {yuhca noyollo}¹ contemplar. pret.: oacoya in noyollo. {acoyauh in noyollo}² despedirse de la amistad de otro. pret.: oniccentlaz in noyollo. {centlaza in noyollo, nic}² estar contento y satisfecho mi corazón. {pachiuhtica noyollo}² ser compasivo y piadoso. {icnoyoa in noyollo}² intención tener. {yuhca noyollo}¹ determinarse en algún negocio, o escarmentar. pret.: oniccentlaz noyollo. {centlaza noyollo, nic}² determinarse en algún negocio. pret.: oniccentlali noyollo. {centlalia no-yollo, nic}² otorgar a conceder algo. pret.: otlacauh in noyollo. {tlacahua noyollo}² ser circunspecto y avisado. {tlachia in no-yollo}² aficionarse o enamorarse de algo. pret.: itech ouetzin noyollo. {itech huetzin noyollo}² inflamarse el corazón con amor. &c. pret.: iuhquin otlecomon noyollo. {iuh quin tlecomoni noyollo}² encenderse de ira. {tlecomoni in noyollo}¹ pensar antes. {yuhquimati noyollo}¹ rebotarse. {polihui noyollo}¹ estar embelesado de esta manera. pret.: aiz ouetz in noyollo. {aizoetzi noyollo}² ser avisado y muy entendido. {iitzqui noyollo}² yo tengo confianza en vuestra merced, o le tengo afición. {motetzinco huelca in noyollo}² tener gran temor o mearse de miedo. pret.: iuhquin ocnitlatzayan noyollo. {iuhquin cuitlatzayani noyollo}² torno o vuelvo sobre mí. {iuhquin ica noyollo}²
yuhquin tlecomoni noyollo: inflamarse el corazón de amor.¹
yuhquin tlehualani noyollo: inflamarse el corazón de amor.¹
atolli: mazamorra o poleadas.¹
◆ atolli +: puchas. {totonca atolli}¹ tez de alguna cosa líquida y cuajada como la lapa o nata de leche cuajada o de poleadas, cuando están frías o de almidón o de cosa semejante que tiene tez en la sobrehaz. {ixtzotzoliuhca in atolli}¹ puchas. {totonca atolli}² puchas. {comic atolli}² talvina de cualquier cosa. {tetzahuac atolli}¹ viejo arrugado que le cuelgan las arrugaduras como gualdrapas. {zayoquin atolli}¹ hordiate para dolientes. {cehuada atolli}¹
chilatolli: mazamorra con ají.¹
choquizotlahua, ni: desmayarse o amortecerse de mucho llorar. pret.: onichoquitizotlahuac.²
◆ choquizotlahua, nino: hacer gran llanto, dándose golpes y mesándose. pret.: oninochoquizotlauh.²
coahuitzmecatl: zarzamora.² zarzamora.¹
coamitl: zarzamora.² zarzamora.¹
coatlamitl: zarzamora.¹ zarzamora.²
coatlancapolin: fruta de zarzamora.²
coatlantli: colmillo.¹ zarzamora.¹ zarzamora, o colmillo.² Véase también: icoatlan, tocoatlan.
coatlanxocotl: fruta de zarzamora.²
cuauhtlatzoa, nitla: batir huevos, o mazamorra, betún, &c.¹
cuetlaxihui, ni: desmayar, o emperezar. pret.: onicuetlaxiuh.² amortecerse de tristeza.¹ desmayarse.¹
cuetlaxihuiliztli: desmayo así.² amortecimiento tal.¹ desmayo.¹
cuetlaxiuhqui: desmayado, o descoraznado.² amortecido de esta manera.¹ desmayado.¹
cuetlaxoa, nino: desmayarse, o amortecerse de tristeza. pret.: oninocuetlaxo.² amortecerse de tristeza.¹
elehuiltia, nicte: hacer desear algo a otro. pret.: onicteelehuilti.² hacer a otro que quiera algo, provocándole a ello.¹
◆ ele-huiltia, ninote: procurar que otros me codicien. pret.: oninoteelehuilti.² hacerse codiciar o procurar que le codicien.¹ enamorar a otro.¹ desear ser codiciado y procurarlo.¹
i, nitla: beber mazamorra, cacao, pinol, o cosa semejante. pret.: onitlaic.² beber mazamorra, pinol, purga o jarabe.¹ beber mazamorra, pinol, purga o jarabe. {nitl, ai}¹
◆ i +: a a a; del que se ríe. {i i i}¹ estos, o estas. {inique i}² a a a. del que se ríe. {i i i}² abundoso en convite. {amiximati i tlacual}¹ amar a su hijo, así como a joya, o piedra preciosa. {cozcateuh quetzalteuh i pan nicmati}² a a a; del que se ríe. {i i i}¹ manteca de vacas. {cuacuahue i mantecayo}² callado que guarda secreto. {huecatlan i itic}¹ a a a. del que se ríe. {i i i}² ídem. (quiniz: poco tiempo ha, o no ha mucho tiempo.) {quinizqui i}² virtuoso y de buenas entrañas. {yectli i yollo}²
◆ i +, ni: bebedor de agua. {atl ini}²
i, nitla: beber mazamorra, cacao, pinol, o cosa semejante. pret.: onitlaic.² beber mazamorra, pinol, purga o jarabe.¹ beber mazamorra, pinol, purga o jarabe. {nitl, ai}¹
◆ i +: a a a; del que se ríe. {i i i}¹ estos, o estas. {inique i}² a a a. del que se ríe. {i i i}² abundoso en convite. {amiximati i tlacual}¹ amar a su hijo, así como a joya, o piedra preciosa. {cozcateuh quetzalteuh i pan nicmati}² a a a; del que se ríe. {i i i}¹ manteca de vacas. {cuacuahue i mantecayo}² callado que guarda secreto. {huecatlan i itic}¹ a a a. del que se ríe. {i i i}² ídem. (quiniz: poco tiempo ha, o no ha mucho tiempo.) {quinizqui i}² virtuoso y de buenas entrañas. {yectli i yollo}²
◆ i +, ni: bebedor de agua. {atl ini}²
itech huetzin noyollo: aficionarse o enamorarse de algo, pret.: itech ouetzin noyollo.²
mauhcamicqui: desmayado así.¹ amortecido así.¹ amortecido de temor o espanto.²
mauhcamiqui, ni: mearse, o amortecerse de temor. pret.: onimauhcamic.² desmayarse de temor.¹ amortecerse de miedo.¹
mauhcamiquiliztli: desmayo tal.¹ pasmo.¹ amortecimiento tal.¹ temor de esta manera.²
mauhcamiquini: pasmado.¹ amortecido así.²
maxalihui: dividirse los ríos; y lo mismo dicen de los caminos.¹ dividirse el camino en encrucijadas, o el río en arroyos, o las ramas del árbol. pret.: omaxaliuh.² apartarse dos caminos en la encrucijada, o dos ramas del árbol, o dos ríos o arroyos, o desatinarse y pervertirse alguno.¹
◆ maxa-lihui, ni: estar cebado o encarnizado en algo. pret.: onimaxaliuh.² acostumbrarse a algo.¹ hallarse bien dondequiera.¹ cebado estar alguno en alguna cosa.¹ encarnizarse.¹ apartarse dos caminos en la encrucijada, o dos ramas del árbol, o dos ríos o arroyos, o desatinarse y pervertirse alguno.¹
◆ maxalihui +, ni: hallarse bien con alguno. {tetech nimaxalihui}¹ estar enamorado, o aficionarse mucho y enamorarse de alguna persona, estando cautivo de ella. pret.: tetech onimaxaliuh. {tetech nimaxalihui}²
miccaquimiloa, ni: mortajar al muerto.¹
◆miccaquimiloa, nite: amortajar. pret.: onitemiccaquimilo.²
miccaquimiloani: amortajador.² amortajador así.¹
miccaquimiloliztli: amortajadura.¹
mocuetlaxoani: amortecido de esta manera.¹
mocuitihuetzini: atónito, o amortecido de espanto.² pasmado.¹
moyolacocqui: enamorado.² enamorado o enamorada.¹
moyoleuhqui: enamorado, o el que mueve o provoca a sí mismo a hacer algo.² movido así.¹ enamorado o enamorada.¹
moyollapanqui: enamorado.² movido así.¹ enamorado o enamorada.¹
moyolacocqui: enamorado.² enamorado o enamorada.¹
moyoleuhqui: enamorado, o el que mueve o provoca a sí mismo a hacer algo.² movido así.¹ enamorado o enamorada.¹
moyollapanqui: enamorado.² movido así.¹ enamorado o enamorada.¹
nahuatia, nite: despedirse de otro.¹ dispensar o dar licencia.¹ dar licencia.¹ emplazar.¹ citar a juicio.¹ mandar como quiera.¹ mandar el príncipe.¹ licenciar.¹
◆ nahuatia, nite, vel. nitla: mandar algo a otros, o pedir licencia o darla para hacer algo, o para ir a alguna parte, o citar a otro, o despedir y echar los criados de casa, o despedirse de algunos el que quiere partirse para algún lugar. pret.: onitenahuati. vel. onitlanahuati.² Véase además: tenahuatia, tlanahuatia.
◆ nahuatia, nitla: mandar como quiera.¹ requerir de amores.¹ ley dar generalmente.¹ mandar el príncipe.¹
◆ nahuatia +: mandar así en retorno. {oppanitla, nahuatia}¹ mandar así en retorno. {occeppa icnitla, nahuatia}¹ mandar de palabra. {tlatolticanino, nahuatia}¹ mandar así en retorno. {yenocuelic nitla, nahuatia}¹
◆ nahua-tia +, nino: mandar algo de palabra el que testa. pret.: tlatoltica oninonahuati. {tlatoltica, ninonahuatia}²
necuatolli: mazamorra con miel.¹
necuetlaxoliztli: amortecimiento tal.¹
nenepilpachoa, nite: echar mordaza a alguno. pret.: onitenenepilpacho.² echar mordaza.¹ amordazar.¹
pania, nitla: echar salsa de ají, o de miel sobre las poleadas, atolli, o pinolli. pret.: onitlapani.² sobrehúsa echar al atol o al pinol.¹ echar sobrehúsa de ají o de miel, a la mazamorra, o al pinol.¹
quimiloa, nic: envolver niño.¹ envolver algo entre ropa.¹
◆ quimiloa, nite: amortajar muerto, o envolver, enmantar, o vestir a otro. pret.: onitequimilo.² amortajar muerto, ni, miccaquimiloa.¹ mortajar al muerto.¹
◆ quimiloa, nitla: liar, o envolver algo en manta, o en cosa semejante. pret.: onitlaquimilo.² envolver algo entre ropa.¹ Véase además: tlaquimiloa.
tenenectia, nino: enamorar a otro.¹ desear ser codiciado y procurarlo.¹
tenenepilpachoani: amordazados.¹
tenenepilpacholiztli: amordazamiento.¹
tequimiloani: amortajador de muerto.² amortajador así.¹ mortajador de muertos.¹
tequimiloliztli: amortajadura.¹
tetech nimaxalihui: hallarse bien con alguno.¹ estar enamorado, o aficionarse mucho y enamorarse de alguna persona, estando cautivo de ella. pret.: tetech onimaxaliuh.²
tetlateononochiliztli: clamor del que clama a dios en la tribulación.²
tetlazotlani: amador de otro.¹ amador.¹ amoroso o amador.¹ amador, o caritativo.²
texalli: piedra arenisca.¹ piedra arenisca como molejón para amorar herramienta.²
tlacahuacaliztli: clamor o alarido de guerra.¹ alaridos de moros en la guerra. &c.² el ruido de esta manera, clamor o alarido.²