Diccionario español - nahuatl estándar
Se encontraron 53 resultados para «carne».
carne: nakatl
carne (color): xochipaltik
carne de águila: kuaunakatl
carne de animal salvaje: tekuannakatl
carne de ardilla: techalonakatl
carne de cerdo: pitsonakatl, koyamenakatl
carne de codorniz: solnakatl
carne de conejo: tochnakatl
carne de cordero: ichkanakatl
carne de fiera: tekuannakatl
carne de la cabeza: kuanakatl
carne de la cara: ixnakatl
carne de la espalda: elnakatl
carne de la mano: mapalnakatl
carne de la palma de la mano: mapalnakatl
carne de la pantorrilla: kotsnakatl
carne de la pierna: metsnakatl
carne de la planta del pie: xopalnakatl
carne de la rodilla: tlankuanakatl
carne de pato: kanaunakatl
carne de pavo: uexolonakatl
carne de perro: itskuinakatl
carne de pollo: totolnakatl, kuanakatl
carne de rata: tusanakatl
carne de res: kuakuaunakatl
carne de serpiente: koanakatl
carne de ternera: kuakuaunakatl
carne de topo: tusanakatl
carne de venado: masanakatl
carne de zarigüeya: tlakuachnakatl
carne del cuello: kechnakatl
carne del dedo de la mano: mapilnakatl
carne del dedo del pie: xopilnakatl
carne del labio: tennakatl
carne del ombligo: xiknakatl
carne del pene: tepolnakatl
carne del pie: xopalnakatl
carne del tobillo: kekeyolnakatl
carne divina: nakayotsin
carne humana: tlakanakatl
comer carne: nakakua
comprar carne: nakakoua
gusano de carne (larva): nakaokuili, nakaokuilin
larva de carne: tlalomitl
pastel de carne: tlaxkalnakatl
puchero (de carne): nakayotl
tamal de carne: nakatamali
tapador de carne: nakakaxitl
traer carne: nakakui
transportar carne: nakakui
carnes: nakamej
carnero: okichichkatl (ovis aries)
sahuaro: uitstlaokotl, kinametl (carnegius giganteus)
Diccionario nahuatl estándar - español
Se encontraron 50 resultados para «carne».
elnakatl: carne de la espalda f
ichkatlnakatl: carne de cordero f, carne de borrego f
itskuinakatl: carne de perro f
ixnakatl: carne de la cara f
kanaunakatl: carne de pato f
kechnakatl: carne del cuello f
kekeyolnakatl: carne del tobillo f
koanakatl: carne de serpiente f, carne de víbora f
kotsnakatl: carne de la pantorrilla f
koyamenakatl: carne de cerdo f
kuakuaunakatl: carne de res f, carne de ternera f
kuanakatl 2: carne de pollo f, gallo m
kuanakatl 1: cresta de ave f carne de la cabeza f
kuaunakatl: carne de águila f
mapalnakatl: carne de la mano f, carne de la palma de la mano f
mapilnakatl: carne del dedo de la mano m
masanakatl: carne de venado f
metsnakatl: carne de la pierna f
mixiotl: mixiote m, carne con verdura y chile, envuelto en papel.
nakakaxitl: asador m, tapador de carne m
nakakoua: comprar carne
nakakoyonki: barbacoa f, carne cocinada en un hoyo bajo la tierra.
nakakua: comer carne
nakaokuili: gusano de carne m, larva f
nakaokuilin: gusano de carne m, larva f
nakatamali: nacatamal m, tamal de carne m
nakatl: carne f
nakayotl: caldo de res m, caldo de ternera m, puchero de carne m
nakayotsin: cuerpo divino m, carne divina f
pitsonakatl: carne de cerdo f
potsolatl: pozole m, caldo de carne hecho con maíz cacahuacentli.
potsoli 1: pozole m, caldo de carne hecho con maíz cacahuacentli.
solnakatl: carne de codorniz f
tamali: tamal m, empanada tradicional de maíz con carne y chile.
tekuanakatl: carne de fiera f, carne de animal salvaje f
tennakatl: carne de labio f
tepolnakatl: carne del pene f
tlakanakatl: carne humana f
tlankuanakatl: carne de la rodilla f
tochnakatl: carne de conejo f
totolnakatl: carne de pollo f, pollo m
tsakauili: zacahuil m, tamal gigante huasteco de relleno de carne.
ueixolonakatl: carne de pavo f, carne de guajolote f
xiknakatl: carne del ombligo f
xochipaltik: rosa, salmón, color carne
xopalnakatl: carne del pie f, carne de la planta del pie f
xopilnakatl: carne del dedo del pie f
nakamej: carnes f
okichichkatl: carnero m (ovis aries)
uitstlaokotl: órgano m (pachycereus pecten-aboriginum), sahuaro m, (carnegius giganteus), plantas cactáceas.
Diccionario nahuatl de la huasteca veracruzana - español
Se encontraron 25 resultados para «carne».
akuatajnakatl n.: Carne de chachalaca. Véase akuatajtli.
axolotl n.: Ajolote. Es un animal anfibio de color terroso y de carne comestible. Axolomej, pl.
eso adj.: Con sangre. Sangrado. ej. Ni nakatl tlauel eso, esta carne tiene mucha sangre.
isí vb.: Ya se está madurando. Ya se está cociendo. ej. Isí nakatl, ya se está cociendo la carne..
koapitsonakatl n.: Carne de jabalí.
kokojya adj.: Huele mal, como cuando la carne se hecha a perder.
nakakaua vb.: Deja la carne. Desperdicia la carne.
nakanamakaketl n.: Carnicero. Vendedor de carne. Nakanamakanij, pl.
nakapayamitl adj.: Carne menuda, carne molida, pedazos de carne.
nakatamali n.: Tamal con carne. Tamali, tamal y naka de nakatl, carne.
nakatl n.: Carne. Para mencionar de qué carne se trata, se le antepone el nombre de animal como pitsonakatl, carne de cerdo.
nakaxakuali adj.: Carne molida.
nakaxakualistli vb.: Acción de moler la carne.
nakayo: Tiene carne. adj. Carnudo. ej. Ni tamali kena nakayo, este tamal sí tiene carne.
nektok vb.: Desear, está deseando. ej. Kinektok kikuas nakatl, está deseando comer carne.
pipinik adj.: Está muy duro, resistente como el cuero, el laso, la carne, la tela,... Cosa que no se troza con facilidad.
pitsotlakuali n.: Comida o mole con carne de cerdo. Véase tlakuali y pitsotl.
piyonakatl n.: Carne de pollo.
takaltik adj.: Cuando un raspón se comienza aliviar y se cubre con la carne muerta (costra).
tamali n.: Tamal. Hay varias tipos de tamal, con carne, sin carne, sólo frijol o sólo con sal.
tlakokototsa v.frec.: Está trozando, despedazando. ej. Se tlakatl kikokototsa nakatl icha, un hombre está trozando carne en su casa. Tlakokototsaj, pl.
tlakuakilonokatl n.: Carne de tlacuache.
tolina vb.: Tiene antojo de comer carne. Tolinaj, pl.
tsajpilotl n.: Zopilote. Ave de rapiña. Se dice que la carne en caldo cura la rabia.
ijyak adj.: Huele mal. Es aplicado principalmente para las carnes.
Diccionario nahuatl - español de Clavijero
Se encontraron 4 resultados para «carne».
amaxokotototl: cierta ave canora cuya carne se de buen gusto
nakatl: carne
nakayotia: encarnar, o hacerse carne. Se dice del Verbo Eterno.
tetlatia: guao, árbol medicinal y lactífero, cuya leche es tan activa que hace caer los pelos y ulcera la carne
Diccionario nahuatl - español de Molina editado por UNAM
Se encontraron 143 resultados para «carne».
amo ceceyo: magra carne.¹
amo omiyo nacati: pulpa carne sin hueso.¹
amo xochiyo: magra carne.¹
amoyollo: desmemoriado.¹ flojo en el ánimo.¹ olvidadizo.¹ olvidadizo o boto de ingenio.²
◆ amoyollo +: sey ciertos o tened entendido. {mayo ye in amoyollo}² inconstante. {amoyollo chicahuac amoyollo tlapaltic}¹ vuestro corazón de carne. {nacatl amoyollo}² sed ciertos, o tened entendido. {mahuel yuhye in amoyollo}²
ayotl: zumo.¹ tortuga, o zumo de hierbas estrujadas.² tortuga.² galápago de la tierra.¹ tortuga.¹
◆ ayotl +: zumo o substancia de carne. {nacatlapatzca ayotl}² salmuera. {izta ayotl}² caldo esforzado. {chicahuacnaca ayotl}¹ caldo esforzado. {techicauh naca ayotl}¹
ayotl: zumo.¹ tortuga, o zumo de hierbas estrujadas.² tortuga.² galápago de la tierra.¹ tortuga.¹
◆ ayotl +: zumo o substancia de carne. {nacatlapatzca ayotl}² salmuera. {izta ayotl}² caldo esforzado. {chicahuacnaca ayotl}¹ caldo esforzado. {techicauh naca ayotl}¹
castillan nacatlaoyo tlaxcalli: pastel de carne.¹
cecelicayotl: ternilla, entre carne y hueso.² ternilla entre hueso y carne.¹
ceceyo: seboso lleno de sebo.¹ seboso.²
◆ ce-ceyo +: magra carne. {amo ceceyo}¹
cocotona, nite: pellizcar a otro. pret.: onitecocoton.²
◆ cocotona, nitla: desmenuzar o despedazar pan, o cosa o cosa semejante. pret.: onitlacocoton.² despedazar carne.¹ desmenuzar pan o cosa semejante.¹
cuanacayotl: la carne del casco de la cabeza.² Véase también: tocuanacayo.
ichcanacatl: carnero, s: la carne del.¹
itic topaniehuayo: entra cuero y carne.¹ entre cuero y carne.²
itzeltilia, nitla: picar carne muy menuda.¹ Véase además: tlatzeltilia.
◆ itzeltilia +, ni: arpar, cortar paño en muchas partes. {ni, tilma itzeltilia}¹
itzoltilia, nitla: picar carne muy menuda.¹ Véase además: tlaitzoltilia.
mazamolli: manjar de carne; y así de los demás.¹ guisado, o potaje de venado.²
mazanacatl: carne de venado; et sic de similibus.¹ carne de venado.²
membrillo +: membrillo fruta del. {xocotl membrillo}¹ carne de membrillo. {necutlanelolli membrillo}¹ conserva, o carne de membrillo. {necutlanelolli membrillo}²
motquitica: fina cosa como grana.¹ pura cosa.¹ cosa entera maciza, o fina.² fina lana o algodón.¹ entera cosa.¹ maciza cosa.¹
◆ motquitica +: carne magra, o pulpa. {nacatl motquitica}² magra carne. {nacatl motquitica}¹
◆ motquitica: = motquitoc²
motquitica nacatl: pulpa, o carne sin hueso.² pulpa carne sin hueso.¹
nacaayotl: caldo de carne.¹ caldo o cocina de carne.²
nacaayotl: caldo de carne.¹ caldo o cocina de carne.²
nacacahualizpan: cuaresma.¹ antruejo o carnes tollendas.¹ tiempo en que se abstienen de comer carne.²
nacacahualizpan: cuaresma.¹ antruejo o carnes tollendas.¹ tiempo en que se abstienen de comer carne.²
nacacualizpan: carnal tiempo, en el cual se come carne.¹ tiempo carnal. s. que se puede comer carne.²
nacaetzalchihua, ni: cocer maíz con carne. pret.: oninacaetzalchiuh.² cocer maíz con carne.¹
nacamolli: manjar de carne; y así de los demás.¹ guisado, o potaje de carne.²
nacanamacac: carnicero que vende carne.¹ carnicero que pesa y vende carne.²
nacanamacani: carnicero que vende carne.¹ ídem. (nacanamacac: carnicero que pesa y vende carne.)²
nacanamacoyan: carnicería.¹ carnicería, o lugar donde se vende carne cocida o cruda.²
nacaocuilin: gusano de carne.¹ gusano de carne dañada.²
nacapahuaxoni: olla.¹ olla para cocer carne.²
nacapatzcaayotl: zumo de carne.¹
nacaquixtiloni: garfio, para sacar carne.¹ garabato para sacar carne de la olla.²
nacatamalli: empanada de carne.¹ empanada de carne o cosa semejante.²
nacatemi: soldarse la herida.¹ mejorar, encarnar o henchirse de carne la llaga. pret.: onacaten.²
nacati +: pulpa carne sin hueso. {amo omiyo nacati}¹
nacatl: carne.¹ carne.²
◆ nacatl +: pulpa carne sin hueso. {motquitica nacatl}¹ correr el perro a la carne. {quihuallalochtoca in nacatl}¹ pulpa, o carne sin hueso. {motquitica nacatl}²
nacatl amoyollo: vuestro corazón de carne.²
nacatl motquitica: magra carne.¹ carne magra, o pulpa.²
nacatlaolchihua, ni: cocer maíz con carne. pret.: oninaca tlaolchiuh.² cocer maíz con carne.¹
nacatlaolli: cocido maíz así.¹ maíz cocido con carne.²
nacatlaoyo: empanada de carne.¹ empanada o pastel de carne.²
◆ nacatlaoyo +: pastel de carne. {castillan nacatlaoyo tlaxcalli}¹
nacatlapalollotl: salsa para el manjar.¹ salsa para carne.²
nacatlapatzca ayotl: zumo o substancia de carne.²
nacaxacualoa, ni: magullar carne. pret.: oninacaxacualo.² magullar carne.¹
nacaxacualoliztli: magulladura de carne.¹ magulladura de carne.²
nacaxacualtilia, ni: magullar o majar carne. pret.: oninacaxacualtili.² magullar carne.¹
nacaxacualtiliztli: magulladura de carne.¹
nacayauhyo: magra carne.¹ carne magra.²
nacayocan; to: junto a la carne de las caderas, o en la carne que está junto a ellas.²
nacayotl: corporal cosa.¹ cosa que pertenece a la carne.² Véase también: tenacayo, nonacayo, inacayo, tonacayo.
◆ naca-yotl +: repelo o padrastro cerca de la uña. {iztetzin nacayotl}¹ padrastro cerca de la uña. {iztitzin nacayotl}² padrastro cerca de la uña. {iztetzin nacayotl}²
necutlanelolli membrillo: conserva, o carne de membrillo.² carne de membrillo.¹
nexhuacayotl: la carne de la llaga ya sana, o la costra de ella.² costra de sarna.¹
omiyo: velloso de estos pelos.¹
◆ omiyo +: lugar gramoso. {zaca omiyo}² gramoso lleno de grama. {zaca omiyo}¹ pulpa carne sin hueso. {amo omiyo nacati}¹
papatztic: blanda fruta.¹ fruta muy dura o cosa semejante.¹ muelle, cosa blanda.¹ fofa cosa.¹ magullada carne.¹ carne o fruta muy blanda y magullada o cosa fofa.²
pipinqui: anciano.¹ envejecido.¹ recia cosa.¹ correosa cosa.¹ carne de viejos sin fuerza ni virtud.¹ cosa recia y fuerte.²
pozahua, ni: tener hinchazón en el cuerpo. pret.: onipozahuac.² hincharse la carne o el cuerpo. pret.: onipozahuac.² hincharse.¹
◆ pozahua, nite: hinchar de esta manera a otro. pret.: onitepozauh.² hinchar otra cosa.¹
◆ pozahua, nitla: hinchar otra cosa.¹
◆ pozahua +: hinchado un poco. {achi pozahua}¹
quihuallalochtoca in nacatl: correr el perro a la carne.¹
tacapilihui, ni: tener señales de ataduras de cordeles en los brazos, o en otra parte. pret.: onitacapiliuh.² señal de ataduras tener en la carne.¹
tehuihuitequilizmachiyotl: señal de golpe, o de azote en la carne.² señal de golpe o de azote.¹
tenacayo: carne humana.² el cuerpo, o carne de alguno.²
tepozcolli yacamaxaltic: garfio, para sacar carne.¹
tetequi, nino: sajarse, o sacrificarse ante los ídolos. pret.: oninotetec.² sacrificarse al ídolo, sacando sangre de las orejas o de la lengua, y de los otros miembros.¹
◆ te-tequi, nite: descuartizar, hacer pedazos a otro, o sajar a alguno. pret.: onitete-tec.² tajar o despedazar.¹ jasar, sangrar jasando.¹
◆ tetequi, nitla: despedazar, o cortar algo en muchas partes.² rebanar.¹ despedazar carne.¹ roer.¹
tetlepitzhuatz: dolor de algún golpe en la carne, que escuece mucho, y hace afligir y encoger al que le recibió.²
textilia, nitla: desmenuzar, o picar algo menudo. pret.: onitlatextili.² hender en diversas partes.¹ rallar con rallo.¹ picar carne muy menuda.¹ cortar algo muy menudo.¹ desmenuzar o despedazar mucho alguna cosa.¹ desmenuzar pan o cosa semejante.¹ quebrar desmenuzando.¹ Véase además: tetextilia.
tlacanacatl: carne de hombre.¹ carne de hombre, o carne humana.²
tlacocotonani: despedazador de carne.¹
tlacocotontli: cosa despedazada así.² despedazada carne.¹
tlacuactic: dura carne, mal cocida.¹ cosa dura.² dura cosa generalmente.¹
tlalichtic: cosa dura, como ave mal cocida, o por manir.² correosa cosa.¹ dura carne, mal cocida.¹
tlanitzcoyoyan; to: lo hueco entre la espinilla y la carne de ella.²
tlaolciyahualli: maíz desgranado y remojado.² cocido maíz sin carne para comerlo así.¹
tlaolpahuaxtli: maíz desgranado y cocido.² cocido maíz sin carne para comerlo así.¹
tlatetecqui: despedazador de carne.¹
tlatetectli: desmembrado.¹ estambre de lana o lino.¹ madeja.¹ rebanada cosa.¹ urdida tela.¹ aserradas piedras.¹ despedazada carne.¹ tela urdida, o madeja de hilo, o cosa descuartizada y hecha pedazos, o cosa hecha rebanadas o tajadas, o estambre de tela, o estacas de olivas para plantar, o cosa semejante.²
tlatetequini: despedazador de carne.¹
tlatzatzayanani: destrozador, despedazador y rasgador de algo.² despedazador de carne.¹
tlatzatzayantli: cosa destrozada y rasgada así.² despedazada carne.¹ destrozado así.¹
tlaxcalli: tortillas de maíz, o pan generalmente.² pan generalmente.¹ torta.¹
◆ tlax-calli +: pan cocido en horno. {texcalco icucic tlaxcalli}¹ pastel de carne. {casti-llan nacatlaoyo tlaxcalli}¹ pan de trigo. {trigo tlaxcalli}¹ segundo pan. {icoccan quiza tlaxcalli}¹ leudado pan. {xocotexxo tlaxcalli}¹ pan de vida. {yoliliz tlaxca-lli}² pan de cebada. {cehuada tlaxcalli}¹ pan con levadura. {xocotexxo tlaxcalli}² segundo pan, o acemita. {ic occan quiza tlaxcalli}² cenceño pan. {amo xocotexo tlaxcalli}¹ pan de acemite. {tlatzetze-liuhca tlaxcalli}¹ segundo pan. {icoccan huetzi tlaxcalli}¹ pan de trigo. {castillan tlaxcalli}¹
tocuanacayo: la carne, o cuero del casco de la cabeza.²
tonacayo: cuerpo humano.¹ cuerpo humano, o nuestra carne.²
◆ tonacayo +: el mantenimiento corporal. {iyolca inenca tonacayo}² miembro, parte del cuerpo. {itlacoyo icotonca in tonacayo}¹ miembro, parte del cuerpo. {centlamantli tonacayo inoncuaquizaliz tonacayo}¹ miembro, parte del cuerpo. {centlamantli tonacayo inoncuaquizaliz tonacayo}¹ miembro, parte del cuerpo. {itlacoyo icotonca in tonacayo}² miembro, o parte del cuerpo. {icecniquizaliz tonacayo}² miembro, parte del cuerpo. {inoncua quizaliz tonacayo}²
tonacayocan: la carne de las nalgas, o las mismas nalgas.²
topaniehuayo +: entre cuero y carne. {itic topaniehuayo}² entra cuero y carne. {itic topaniehuayo}¹
totolmolli: manjar de carne; y así de los demás.¹
tzatzayahua, nitla: despedazar carne.¹
xaxacualtic: carne o fruta magullada, o cosa semejante.² manoseada fruta.¹ magullada carne.¹
xochiyo: cosa florida.² rosado de materia de rosas.¹ florida cosa.¹
◆ xochiyo +: coronado con guirnaldas. {icpac xochiyo}² magra carne. {amo xochiyo}¹
yacamaxaltic +: garfio, para sacar carne. {tepozcolli yacamaxaltic}¹
yapalectic: cárdeno, carne lastimada.² cárdeno o carne lastimada.¹ mancillado así.¹
yapalehuac: lo mismo es que yapalectic.² cárdeno o carne lastimada.¹
yomoni: bullir hormigas, pulgas, piojos, &c.¹ bullir los gusanos, o piojos, pulgas, hormigas, o cosas semejantes, o dar mucha comezón los granos o la sarna, o tener gran encendimiento de la carne los mozos o mozas lujuriosas. pret.: oyomon.²
zozoquitic: cosa tierna y blanda, así como fruta muy madura, o carne muy cocida.² tierna cosa un poco.¹
ahahuia +: alegrarme del mal de otro. {teca n, ahahuia}¹ escarnecer del que le acaeció algún desastre. {teca n, ahahuia}¹ holgarse del mal ajeno. {tepan n, ahahuia}¹ burlar de alguno riéndose del. {tecan, ahahuia}¹
◆ ahahuia +, n: alegrarse del mal ajeno. pret.: tepan onahahuix. {tepan nahahuia}² tomar placer o alegrarse del mal ajeno. pret.: teca onahahuix. {teca nahahuia}²
ahuia, an: padecer.¹
◆ ahuia, n: tener lo necesario y dar contento. pret.: onahuix.² alegrarse.¹
◆ ahuia, tecan: escarnecer de alguno, o holgarse de su mal. pret.: teca onahuix.²
◆ ahuia +: decir mal el juego. {amo paqui amo ahuia in patolli}¹ gloriarse o glorificarse. {na, ahuia}¹ padecer de contino. {aicn, ahuia}¹
◆ ahuia +, n: escarnecer de otro, o holgarse de su mal. pret.: otepan naahuix. {tepan nahuia}²
ahuializtli: suavidad de olor, o de cosa gustosa y sabrosa.²
◆ ahuializtli +: escarnecimiento así. {teca ahuializtli}¹ alegría tal. {teca ahuializtli}¹
ahuialli +: escarnecido de esta manera. {ica ahuialli}¹ escarnecido o avergonzado. {ica ahuialli}²
ahuiani, n: estar al partido.¹
◆ ahuiani +: escarnecedor tal. {teca ahuiani}¹ burlador tal. {teca ahuiani}¹ alegre así. {teca ahuiani}¹
ahuiltia, nic: hacer mal al caballo o jinetear. pret.: onicahuilti.²
◆ ahuiltia, nin: pasar tiempo. pret.: oninahuilti.² pasar tiempo.¹
◆ ahuiltia, nite: dar placer a otro con algún juego regocijado, o retozar a alguna persona. pret.: oniteahuilti.² retozar.¹
◆ ahuiltia +: escarnecer. {teca nin, ahuiltia}¹ mofar escarneciendo. {teca nin, ahuiltia}¹ falsar contrahacer. {teca nin, ahuiltia}¹
◆ ahuiltia +, nin: burlar de alguno riéndose del. {teca ninahuiltia}¹
ca +, no: aquél escarnece o burla de mí. pret.: noca omocacahuauh. {mocacayahua, noca}²
cacayahua, nino: falsar contrahacer.¹
◆ ca-cayahua +: mofar escarneciendo. {teca nino, cacayahua}¹
◆ cacayahua +, nino: burlar o escarnecer de otro pret.: teca oninocacayauh. {teca ninocacayahua}² embaucar. {teca, ninocacayahua}¹ enlabiar engañando. {tlatolchichihualiztica teca ninocacayahua}¹
◆ cacayahua, teca nino: burlar o escarnecer de otro, o engañarle. pret.: teca oninocacayauh.²
caxahua: aflojarse la enfermedad.¹ descrecer el río.¹ aliviarse la enfermedad.¹ desmesurarse lo lleno.¹
◆ caxahua, ni: tornarse flaco y sin carnes, o descrecer y menguar la mar, o el río, o aflojar la pestilencia. pret.: onicaxahuac.² menguar.¹ enmagrecerse.¹ tornarse pequeño.¹
◆ caxahua, nite: enflaquecer a otro. pret.: onitecaxauh.² enmagrecer a otro.¹ aliviar a otro.¹
◆ caxahua, nitla: aflojar algo, o desbastar alguna cosa, o quitar y disminuir algo del tributo. pret.: onitlacaxauh.² aliviar quitando a otro algo del tributo o de la carga.¹ despechar vasallos, aflojándoles el tributo.¹ aflojar lo que estaba apretado con ataduras.¹ desbastar algo.¹
cennacaztli: cuarterón de pan, de torta o de cosa semejante.¹ un cuarto de carnero, o un cuarterón de pan, o un cacho de membrillo, &c.² cuarto de carnero o de cosa semejante.¹ cacho de conserva.¹
chicocentlacol: cuarto de animal, o parte del.² cuarto de carnero o de cosa semejante.¹
cocoa, nech nocomal: doler el bazo.¹
◆cocoa, nino: estar enfermo. pret.: oninococo.² lisiarse.¹ malo estar.¹
◆ cocoa, nite: lastimar a otro. pret.: onitecoco.² correr a otro escarneciendo del.¹ llagar hiriendo.¹ herir.¹ lisiar o dañar.¹
◆ cocoa +, mo: doliente así. {itzontecon mococoa}¹ doliente así. {inacaz mococoa}¹ doler las tripas. {nitic mococoa}¹ dolerme el vientre o las tripas. pret.: nitic omococo. {itic mococoa, n}² dolerme el corazón. pret.: onoyollo mococo. {yollo mococoa, no}²
cuitlaxcolli: tripas.¹ tripas.² Véase también: tocuitlaxcol.
◆ cuitlaxcolli +: longaniza. {cuiyame cuitlaxcolli tlanacatentli}¹ morcilla. {coyame cuitlaxcolli tlaeztentli}¹ morcilla de carnero. {tlaeztemitilli ichca cuitlaxcolli}² morcilla de puerco. {tlaeztemitilli coyame cuitlaxcolli}²
huetzca, ni: reírse. pret.: onihuetzcac.²
◆huetzca +: escarnecer. {teca ni, huetzca}¹ burlar de alguno riéndose del. {tecani, huetzca}¹ el que está finándose de risa. {ommimictoc huetzca}² reír con otro. {tehuan ni, huetzca}¹ finado de risa. {ommimictoc huetzca}¹
◆ huetzca +, ni: reír de otro. {teca nihuetzca}¹ finarse de risa. {nonmimictoc nihuetzca}¹ reír demasiado. {nommimictoc in nihuetzca}¹ reír y mofar de otro. pret.: teca onihuetzcac. {teca nihuetzca}²
huetzquiztli: risa.² risa.¹
◆ huetzquiztli +: escarnecimiento. {teca huetzquiztli}¹ risa, o escarnecimiento que a otro se hace. {teca huetzquiztli}² burla así. {teca huetzquiztli}¹ escarnecido. {ica huetzquiztli}¹
ica ahuialli: escarnecido o avergonzado.² escarnecido de esta manera.¹
ica huetzquiztli: escarnecido.¹ Véase: icahuetzquiztli.
ica neahuiltiliztli: escarnecido.²
ica necayahualoni: escarnecido o burlado.² Véase: icanecayahualoni.
ica necayauhtli: ídem. (ica necayahualoni: escarnecido o burlado.)² engañado así.¹
ica netenquelolli: ídem. (ica necayauhtli: ídem. (ica necayahualoni: escarnecido o burlado.))² escarnecido.¹
ica netimalolli: ídem. (ica netenquelolli: ídem. (ica necayauhtli: ídem. (ica necayahualoni: escarnecido o burlado.)))²
ica netopeuhtli: ídem. (ica netimalolli: ídem. (ica netenquelolli: ídem. (ica necayauhtli: ídem. (ica necayahualoni: escarnecido o burlado.))))² escarnecido.¹
ica paquilli: escarnecido de esta manera.¹ Véase: icapaquilli.
ica tlatelchihualli: escarnecido de esta manera.¹ Véase: icatlatelchihualli.
icahuetzquiztli: escarnecido.²
icaneahuiltilli: escarnecido.¹
icapaquilli: escarnecido.²
icatlatelchihualli: escarnecido y menospreciado.²
ichca +: blanca cosa, en gran manera. {yuhqui ichca tlapochintli ic iztac}¹ morcilla de carnero. {tlaeztemitilli ichca cuitlaxcolli}² blanca cosa así como copo de algodón. {iuhquin ichca tlapochinalliic iztac}²
ichcaehuatl: cuero de carnero.¹
ichcatl: oveja.¹ algodón.¹ algodón, o oveja.²
◆ichcatl +: atajo de ganado o manada. {centlamantin ichcame cequi ichcatl}¹ un copo de algodón o de lana. {centlaxochtli ichcatl}² oveja burda, de gruesa y áspera lana. {chamahuac ichcatl}² borrego. {yecexiuhtia ichcatl}¹ copo de algodón o de lana. {centlaxochtli ichcatl}¹ carnero, animal, o borrego. {oquich ichcatl}² oveja grosera o burdalla. {chamahuac ichcatl}¹ oveja merina. {yamanqui ichcatl}¹ oveja grosera o burdalla. {huapahuac ichcatl}¹ oveja. {cihua ichcatl}² borrego. {yecualton ichcatl}²
icqueloloni: embaucado burlado, o escarnecido.²
ictequeloliztli: embaucamiento.¹ embaucamiento, o escarnecimiento.²
ita netimalolli: escarnecido.¹
mocacayahua, noca: aquél escarnece o burla de mí. pret.: noca omocacahuauh.²
motenqueloani +: escarnecedor. {teca motenqueloani}¹ burlador tal. {teca motenqueloani}¹ burlador tal. {teca motenqueloani}¹
motimalo +: escarnecedor. {teca motimalo}¹
motimaloani +: escarnecedor. {teca motimaloani}¹
motopehuani +: escarnecedor. {teca motopehuani}¹
nacacicaltia, nino: tomar carnes o engordar. pret.: oninonacaizcalti.²
nacanahuatilizpan: antruejo o carnes tollendas.¹ carnes tollendas, o antruejo.²
neahuiltiliztli +: burla así. {teca neahuiltiliztli}¹ escarnecimiento y alegría del mal ajeno. {teca neahuiltiliztli}² escarnecido. {ica neahuiltiliztli}² falsedad así. {teca neahuiltiliztli}¹ juegos a caballo. {cauallopan neahuiltiliztli}¹
necacayahualiztica +: escarneciendo así, o engañando. {teca necacayahualiztica}² engañosamente de esta manera. {teca necacayahualiztica}¹
necacayahualiztlatolli +: palabras de engeño, o de escarnecimiento. {teca necacayahualiztlatolli}²
necacayahualiztli: burla, o engaño.²
◆ neca-cayahualiztli +: engaño, o escarnecimiento. {teca necacayahualiztli}² arte o artificio y engaño. {teca necacayahualiztli}¹ embaucamiento. {teca necacayahualiztli}¹
necayahualiztli +: injuria. {teca necayahualiztli}¹ engaño, con que uno engañó a otro. {teca necayahualiztli}¹ burla, engaño, o escarnecimiento. {teca necayahualiztli}² engañado de otros. {ica necayahualiztli}²
necayahualoni +: escarnecido o burlado. {ica necayahualoni}²
necayauhtli +: engañado así. {ica necayauhtli}¹ ídem. (ica necayahualoni: escarnecido o burlado.) {ica necayauhtli}²
netenqueloliztli +: escarnecimiento. {teca netenqueloliztli}¹ burla así. {teca netenqueloliztli}¹ burla así. {teca netenqueloliztli}¹