Diccionario español - nahuatl estándar
Se encontraron 5 resultados para «venir».
venir: uala
venir a despertar: isaki
devenir: kaliui
porvenir: ualkistli
prevenir: xonexka
Diccionario nahuatl estándar - español
Se encontraron 6 resultados para «venir».
kauantimani: ir y venir, subir y bajar, alternar
uala: venir
uikia: venir
kaliui: devenir
ualkistli: porvenir m
xonexka: prevenir, advertir
Diccionario nahuatl de la huasteca veracruzana - español
Se encontraron 6 resultados para «venir».
kitemouiki v.direc.: Va venir a bajarlo.
mokaajki vb.: Se quedó, sobró. ej. Nochichi mokaajki, axkinejki ualas, mi perro se quedó, no quiso venir. Miaj tlakuali mokaajki, quedó mucha comida.
ne 1 pron. Aquel, aquella. 2 adv. Allá. ej. Ne kineki ualas, aquél quiere venir, Ne uala, allá viene.
on- pref.: Acaba de: ej. Onpeua, acaba de empezar, onuala, acaba de venir, onasi, acaba de llegar.
temoki v.direc.: 1 Va venir a bajarse. Buscar. Temotij, pl.
tlameuakij v.direc.: Van a venir a escardar, vendrán a escardar.
Diccionario nahuatl - español de Clavijero
Se encontraron 3 resultados para «venir».
ualau: venir
uikas: venir
uis: venir
Diccionario nahuatl - español de Molina editado por UNAM
Se encontraron 115 resultados para «venir».
amo hualla: faltar el que había de venir.¹
apachiyohua: anegarse todo y henchirse de agua.¹ diluvio venir.¹
ayac: ningún hombre o mujer.¹ ausente estar.¹ nadie, por ninguno o ninguna.¹ ausente.¹ faltar el que había de venir.¹ ninguno, o nadie, o estar alguno ausente.²
ayac ohualla: faltar el que había de venir.¹
cenca: mucho. adv.¹ estable cosa que está firme.¹ esperar con deseo lo que ha de venir.¹ importuno ser así.¹ muy, o mucho, o cosa estable que no se muda.²
◆ cenca +: aunque seas quien fueres, o aunque seas de grande estima. {intlanel cenca actehuatl}² suspensos estar y fuera de sí con gran admiración de cosas grandes y maravillosas, que oyen o ven los hombres. {techpouhtitlaza inticmahuizotoque, cenca teyolquima teotlato}¹ más, adverbio comparativo. {ocye cenca}¹ cuál de ellos es el mejor. {acye inoc cenca cualli?}² a lo más más, o aunque mucho. {immanel cenca}² cuán grande es? {quenin cenca huey?}² y aunque muy mucho. adv. {intlanel cenca}² bajar la voz. {amo cenca ni, ninahuati}¹ mar baja. {amo cenca ahuecatlan}¹ poco menos. {amo cenca ixquich}¹ aún no lo siento ni hago caso de ello. {ayamo cenca quennoconmati}² cosa permaneciente, estable y que no se muda. {zan cenca}² cuán grande es. {quenin cenca huey}¹ estable cosa que está firme. {zan cenca}¹ barata cosa. {amo cenca patio}¹ a lo más más. {intlanel cenca}¹ médico que sabe poco. {amo cenca mimatini ticitl}¹ a lo más más. {immanel cenca}¹
cenca yenoconnequi: esperar con deseo lo que ha de venir.¹
chihua +: medianamente hacer algo. {achiuel nic, chihua}¹ vencer. {vel. nite, chihua}¹ amañarse a hacer algo. {vel. nic, chihua}¹ fácilmente hacerse. {miciuhca chihua}¹ confites hacer. {niconfites chihua}¹ ejecutar. {ye nic, chihua}¹ poner por obra algo. {yenic, chihua}¹ ejercitarse. {ye nic, chihua}¹
◆ chihua +, mo: presente cosa. {axcan mochihua}¹ esponja de la mar. {ilhuica apan mochihua zonectic}¹ caer fiesta. {ilhuitl mochihua}¹ próspero. {mochitech vel. mochihua}¹ antes que eso acaeciese. {inayamo mochihua}¹ fácilmente hacerse. {amo ohui mochihua}¹ desdicha acaecer. {tetolini nopan mochihua}¹ fácilmente hacerse. {iciuhca mochihua}¹ bien fortunado y próspero. {mochi techuel mochihua}² fácilmente hacerse. {ayohui mochihua}¹ fácil cosa. {ayohui mochihua}¹ marina cosa de la mar. {huey apan mochihua}¹ venir sobre mí algún desastre o infortunio. {tetolini nopam mochihua}² occidental cosa. {tonatiuh icalaquian mochihua}¹ trigo tremesino. {eimetztica mochihua tlaolli}¹ acaecerme algo. {itla nopan mochihua}¹ súbita cosa. {atenemachpan mochihua}¹ acaecer o acontecer en mi tiempo. {nopam mochihua}¹ invernal cosa de invierno. {tonalco mochihua}¹ acontecer algo en mi tiempo, o acaecerme algo. pret.: nopan omochiuh. {nopam mochihua}² cosa que se hace o cría en este tiempo. {tonalco mochihua}² maíz tremesino. {eimetztica mochihua tlaolli}² ser malsín. pret.: chiquimolin maquizcoatl onochiuh. {chiquimolin, maquizcoatl mochihua}² cosa occidental, o del poniente. {tonatiuh icalaquiam mochihua}²
◆ chihua +, ni: hacer confites. pret.: oniconfites chiuh. {confites chihua, ni}²
◆ chihua +, nic: ídem. pret.: tizatl ihuitl o nicchiuh. {tizatl ihuitl nicchihua}² esforzarse para algo. {ixquich notlapal nicchihua}¹ hacer juramento. pret.: juramento onicchiuh. {juramento nicchihua}² adrede decir o hacer algo. {zaniuh nicchihua}¹ a sabiendas y de voluntad hacer algo. {noyollocopa in nicchihua}¹ hacer algo adrede. {zan nictlacanequi in nicchihua}¹ guerra hacer. {yaoyotl nicchihua}¹ hacer cosas malas. {acualli ayectli nicchihua}¹ hacer algo esférico o redondo. {ololtic nicchihua}¹ a tiempo o coyuntura hacer algo. {ichihualoyan nicchihua}¹ jurar, hacer juramento. {juramento nicchihua}¹ bastante ser para algo. {vel. nicchihua}¹ hacer algo adrede. {zanic ninoqueloa in nicchihua}¹ hacer o decir algo adrede, o por pasar tiempo. pret.: zaniuhonicchiuh. {zaniuh nicchihua}² hacer algo. pret.: itla onicchiuh. {itla nicchihua}² despender el tiempo en algo. {itla nicchihua}¹ amañarse a hacer algo, o darse buena maña en lo que toma entre manos. pret.: huelonicchiuh. {vel. nicchihua}² tener cámaras de sangre. pret.: tlailli onicchiuh. {tlailli nicchihua}² hacer algo en tiempo y sazón. {ichihualoyan nicchihua}² hacer algo adrede. {zan yuh nicchihua}¹ hacer algo de mala gana. pret.: anel onicchiuh. {anel nicchihua}² esforzarme cuanto puedo. {ixquich notlapal nicchihua}² avisar y advertir al amigo de lo que le conviene hacer. {tizatl ihuitl tlapalli nicchihua}¹ milagros hacer. {tlamahuizolli nicchihua}¹ celebrar misa. {missa nicchihua}¹ a tiempo o coyuntura hacer algo. {imonequian nicchihua}¹ recibir en paciencia y con alegría las adversidades. {amo icquen nicchihua in noyollo}¹ hallarse mal y muy atribulado y atajado de alguna aflicción sin remedio alguno. {acanhuel nicchihua}¹ cámaras de sangre tener. {tlailli nicchihua}¹
cococ teopouhqui nopan omoyacati: venir sobre mí muchos trabajos.²
cualnamiqui, ni: venir a recibir a otro.¹
cualtoca, ni: venir a ver o a visitar a otro. pret.: onicualtocac.² acudir o recurrir a alguna persona.¹
◆ cualtoca, nino: tenerse por bueno. pret.: oninocualtocac.² fingir ser bueno.¹ tenerse por bueno.¹
ezoitum, n: venir a la mujer su costumbre. pret.: onezoiton.²
ezoitum, n: venir a la mujer su costumbre. pret.: onezoiton.²
hualaz +: el que ha de venir después. {quin hualaz}²
hualaz +: el que ha de venir después. {quin hualaz}²
hualla +: natural de otra tierra. {zancanapa hualla}¹ extranjero. {zan campa hualla}² faltar el que había de venir. {amo hualla}¹ antecesor mío. {achtopa hualla}¹
hualla +: natural de otra tierra. {zancanapa hualla}¹ extranjero. {zan campa hualla}² faltar el que había de venir. {amo hualla}¹ antecesor mío. {achtopa hualla}¹
huallauh, ni: venir hacia acá. pret.: onihualla.² venir.¹
◆ huallauh +: acaecerme algo. {itla nopan huallauh}¹
hualmati, nite: venir a ver o a visitar a otro.¹
hualmohuica: venir alguna persona honrada. pret.: ohualmohuicac. es reverencial.²
hualnotlaloa, ni: venir corriendo o huyendo. pret.: onihualnotlalo.² huir de lugar.¹
hueca ontlachiani: el que ve y entiende, o profetiza las cosas por venir y futuras.² profeta.¹
huecaitoa, nitla: decir, o profetizar lo por venir. pret.: onitlahuecaito.² profetizar.¹
huecatlatoa, ni: decir lo que ha de acaecer en el tiempo que está por venir, o profetizar. pret.: hueta onitlato.² significar mal venidero.¹
huel onehua: alcanzar y venir justa la cosa. pret.: hueloonuac.² Véase: huelonehua.
huelaci: venir la cosa justa. pret.: hueloacic.² justo venir, que no falta nada, o nueva.¹
huelonehua: justo venir, que no falta nada, o nueva.¹
huetzico +: venir en vano no habiendo efecto aquello a que había venido. {onen ni, huetzico}¹
huitz, ni: venir. pret.: onihualla. vel. onihuitza.² venir.¹
◆ huitz +: viento solano o ábrego. {tonayampa huitz ehecatl}² proceder de lo interior. {niticpa huitz}² cosa oriental. {tonatiuh iquizayampa huitz}² oriental cosa. {tonatiuh iquizayampa huitz}¹ ídem. (titicpa quiza: procede de lo interior de nosotros.) {titicpa huitz}² hombre sin piedad y misericordia. {acan huitz itlaocol}¹ viento ábrego. {tonayan huitz ehecatl}² cosa oriental o de levante. {tonatiuh ixcopa huitz}² viento sur, o ábrego. {huitztlampa huitz ehecatl}²
huitz, ni: venir. pret.: onihualla. vel. onihuitza.² venir.¹
◆ huitz +: viento solano o ábrego. {tonayampa huitz ehecatl}² proceder de lo interior. {niticpa huitz}² cosa oriental. {tonatiuh iquizayampa huitz}² oriental cosa. {tonatiuh iquizayampa huitz}¹ ídem. (titicpa quiza: procede de lo interior de nosotros.) {titicpa huitz}² hombre sin piedad y misericordia. {acan huitz itlaocol}¹ viento ábrego. {tonayan huitz ehecatl}² cosa oriental o de levante. {tonatiuh ixcopa huitz}² viento sur, o ábrego. {huitztlampa huitz ehecatl}²
iciuhtihuitz, n: venir de prisa. pret.: onihualiciuhtia.²
ilnamiqui, niqu: venir a la memoria o caer en la cuenta o en el negocio, acordándose de lo que tenía ya muy olvidado.¹
◆ ilnami-qui, niqu: antojárseme cosa de comer.¹
◆ilnamiqui, nitla: recordarse acordarse.¹ remembrarse.¹ Véase además: tlalnamiqui.
◆ ilnamiqui +, nitla: pensar antes. {nitla, achtopa ilnamiqui}¹
ilotiliztli: vuelta del que torna a venir de donde había ido.¹ huida así.¹ retraimiento así.¹ tornada así.¹ vuelta así, o retiramiento en la guerra.²
immanti: ser ya hora o tiempo oportuno. s. para hacer algo, o venir y cumplirse el tiempo y hora. s. que se esperaba. pret.: oimmantic.²
ipanca +: esperar con deseo lo que ha de venir. {zanoyollo ipanca}¹
ipanitia, nicno: cuadrar o venir y estarle bien alguna ropa o otra cosa.¹
iyahuaco, nin: venir a ofrecerse en sacrificio a dios.¹
izca: he, adverbio, para demostrar.¹ he aquí, adv.¹ helo aquí.¹ helo aquí, he aquí, o toma esto. adv.²
◆ izca +: esperar con deseo lo que ha de venir. {zan izca in noyollo}¹
◆ izca: = izcatqui²
mati, nom: saber dónde está la casa, o el lugar, o saber allá. pret.: onomma. vel. onommatito.²
◆ mati, nite: menospreciar.¹
◆mati, nitla: contrahacer a otros, o decir gracias y donaires o trazar algo. pret.: onitlamat.² saber como quiera.¹
◆ mati +: aficionarse o aplicarse a algo. {itla itech nino, mati}¹ no saber. {amo nic, mati}¹ sentir con otro. {tehuan iuh nino, mati}¹ saber o sentir algo. {nocon, mati}¹ no saber. {anic, mati}¹ preciar en poco o menospreciar. {atleipan nic, mati}¹ menospreciar. {ayac ipannite, mati}¹ sospechar. {ayo nino, mati}¹ saber o sentir algo. {com mati noyollo}¹ venir a la memoria o caer en la cuenta o en el negocio, acordándose de lo que tenía ya muy olvidado. {noyollocon mati}¹
◆ mati +, mo: familiar, o mansa cosa. {tetech momati}² familiar cosa. {tetech momati}¹
◆ mati +, nic: no sé sentir la cosa, siquiera como el que sueña algo. {ayatemico nicmati}² saber alguna cosa de coro, así como oración. &c. pret.: notenco onicma. {notenco nicmati}² echar a buena parte lo que se dice o hace. {cuallipan nicmati}¹ no tener ya cuenta con el sueño. o con el dormir. pret.: aoc nocochiz onicma. {aoc nocochiz nicmati}² tener algo por cosa incomportable y pesada. {ayehualiztli ipan nicmati}² yo sé lo que conviene. {nehuatl nicmati}¹ caducar. {ayoc nicmati}¹ de coro saber algo. {notenco nicmati}¹ no curar ni se le dar nada. {aquen nicmati}¹ hacer cuenta que es pascua o día de fiesta. {ipan nicmati in yepascua in yeilhuitl}¹ padecer. {cococ teopouhqui nicmati}¹ no sentir pena ni hacer caso. {amo quen nicmati}¹ estimar en poco o en nada. {atle ipan nicmati}¹ gustar. {nocamac nicmati}¹ yo sé lo que conviene. {ne nicmati}¹ tener en poco a otro. {atleipan nicmati}¹ no se me dar nada, ni curar de algún negocio. pret.: aquen onicma. {aquen nicmati}² saber en cosas divinas. {teoyotl nicmati}¹ poner por caso. {ipan nicmati}¹ saber de coro. {notenco nicmati}¹ perder la vergüenza. {ayoc nicmati}¹ sentir por algún sentido. {iuh nicmati}¹ hacer algo de mala gana. {tequitl ipan nicmati}¹ perseverar, o continuar y proseguir algo. pret.: iccen onicma. {iccen nicmati}² amar a su hijo, así como a joya, o piedra preciosa. {cozcateuh quetzalteuh i pan nicmati}² ídem. pret.: cualli ipan onicma. {cualli ipan nicmati}² gustar o sentir algo en el paladar. pret.: nocamac onicma. {nocamac nicmati}² poner por caso, o hacer cuenta que fue así, o que no fue así. pret.: ipan onicma. {ipan nicmati}² olvidarse o no tener cuenta con el comer. pret.: aoc notlacual onicma. {aoc notlacual nicmati}²
namiquico, nite: venir a recibir a otro.¹
necuepaliztli: huida así.¹ tornada del que se había ido, o retraimiento de los que se retiran en la batalla.² vuelta del que torna a venir de donde había ido.¹ tornada así.¹ Véase también: inecuepaliz.
necuitlacuepaliztli: retraimiento de los que se retiran en la batalla, o vuelta del que se había ido a otra parte.² huida así.¹ vuelta del que torna a venir de donde había ido.¹
nopam +: tener vaguidos así. pret.: tlayohuallotl nopan omoman. {tlayohuallotl nopam momana}² venir sobre mí algún desastre o infortunio. {tetolini nopam mochihua}²
nopammo +: venir sobre mí alguna tribulación, o cosa semejante, así como avenida de río. pret.: nopan omoyacati. {yacatia, nopammo}²
nopan: en mi tiempo.¹ sobre mí, o encima de mí.²
◆ nopan +: ponerse sobre mí alguna cosa muy pesada. pret.: onopan etixtimotlali. {etixtimotlalia nopan}² venir sobre mí muchos trabajos. {cococ teopouhqui nopan omoyacati}² no me toca ese negocio ni tengo cuenta con él. {aquen nopan}² acaecerme algo. {itla nopan mochihua}¹ desgracia acontecerme. {itla tetequipacho tetolini nopan omochiuh}¹ desdicha acaecer. {tetolini nopan mochihua}¹ aturdido estar. {tlayohuallotl nopan momana}¹ acaecerme algo. {itla nopan temo}¹ acaecerme algo. {itla nopan huallauh}¹
◆ nopan +: espantarse. {nino, tonalcahualtia yuhquin atl nopan quiteca}¹
nopanitia: cuadrar o venir y estarle bien alguna ropa o otra cosa.¹
noyollocon mati: venir a la memoria o caer en la cuenta o en el negocio, acordándose de lo que tenía ya muy olvidado.¹
ohualla +: faltar el que había de venir. {ayac ohualla}¹
omoyacati +: venir sobre mí muchos trabajos. {cococ teopouhqui nopan omoyacati}²
onehua: haber recaudo para todos, o venir justa y cabal la cosa, o alcanzar y llegar la soga, o el madero adonde era menester, alcanzar parte de alguna cosa a todos. pret.: oonehuac.² cabal lo que viene justo.¹ justo venir, que no falta nada, o nueva.¹
◆ onehua +: alcanzar y venir justa la cosa. pret.: hueloonuac. {huel onehua}²
onen ni, huetzico: venir en vano no habiendo efecto aquello a que había venido.¹
onihualla +: venir en vano no habiendo efecto aquello a que había venido. {zannen in onihualla}¹
oninonencoco: venir en vano no habiendo efecto aquello a que había venido.¹
ontlachiani +: profeta. {hueca ontlachiani}¹ el que ve y entiende, o profetiza las cosas por venir y futuras. {hueca ontlachiani}²
oommocauh: quedarse el que había de venir acá.² faltar el que había de venir.¹
panitia, nechmo: cuadrarme o estarme bien alguna cosa. pret.: onechmopaniti.² cuadrar o venir y estarle bien alguna ropa o otra cosa.¹ bien estar o cuadrar algo a alguno.¹ Véase además: mopanitia.
potia, nitla: lo mismo es que popotia.² notar algo en otra cosa.¹ parear o hermanar o cotejar una cosa con otra o conchabar algo.¹
◆ potia, nechmo: cuadrar o venir y estarle bien alguna ropa o otra cosa.¹
quimmochihuaz: venidero cosa que ha de ser.¹ venidero cosa que ha de venir.¹ después se hará.²
quin hualaz: el que ha de venir después.²
quinamiqui: cuadrar, o venir bien una cosa con otra. pret.: oquinamic.² justa cosa.¹ concordar o venir una cosa con otra.¹
quinuallaz: venidero cosa que ha de venir.¹
quiza +, ni: adelantarse en hablar. {teyacac niquiza}¹ pasar por detrás de algunas personas honradas teniéndoles respecto. {tlanahuac niquiza}¹ encontrar acaso con otro. {tetloc niquiza}¹ pasar por donde está alguno o topar alguna cosa. {ipan niquiza}¹ pasarse de largo. {tepan niquiza}¹ arrendar o contrahacer a otro, o tomar persona en farsa. {tepan niquiza}¹ experimentar o probar. {ipan niquiza}¹ descabullirse. {temacpa niquiza}¹ escabullirse. {tematitlampa niquiza}¹ pasar junto a otro dándole algún empujón, o apretándolo, o venir y proceder de personas nobles y de buen linaje. {tetech niquiza}² escabullirse. {temacpa niqui-za}¹ desemboscarse. pret.: cuauhyohua-catla oniquiz. {cuauhyohuacatla quiza, ni}² ídem. pret.: yohuac oniquiz. {yohuac niquiza}² atravesar delante de alguno. {teixpan niquiza}¹ ídem. pret.: temacpa oniquiz. {temacpa niquiza}² buscar algo por todas partes, o robar y destruir el ladrón cuanto halla, o echar por puertas a otro. pret.: otlanahuac niquiz. {tlana-huac niquiza}² encontrar o pasar acaso, por donde está otro. pret.: tetloc oniquiz. {tetloc niquiza}² pasar por donde está alguno, o encontrarse con él. pret.: ipan oniquiz. {ipan niquiza}² descabullirse, o escaparse de entre las manos de algunos. pret.: otematitlampa niquiz. {tematitlam-pa niquiza}² lo mismo es que topan nino-chihua o pasar de largo, sin hacer caso de alguno. {tepan niquiza}²
◆ quiza +, non: antuviarse o adelantarse. {teyacac non-quiza}¹ no me aprovechar mis diligencias. pret.: atle ononquiz. {atle nonquiza}² ganar por la mano. {teyacac nonquiza}¹ ganar por la mano, antuviarse, acudir con tiempo, o ser mejorado cuando se reparte alguna cosa. pret.: oteyacacnonquiz. {te-yacac nonquiza}² desembarcar. {acalco nonquiza}¹
san izca in noyollo: esperar con deseo lo que ha de venir.¹
san izca in noyollo: esperar con deseo lo que ha de venir.¹
teca, mo: ayuntarse la gente.¹
◆ teca, nic: poner cosas largas tendidas.¹ Véase además: teteca, tlateca.
◆ teca, nic vino: escanciar.¹
◆teca, nino: echarse, o acostarse en la cama. pret.: oninotecac.² echarse en la cama.¹ acostarme o echarme.¹
◆ teca, nite: echarse con mujer.¹ hacerlo el hombre a la mujer.¹ ayuntarse carnalmente el varón con la mujer.¹
◆ teca, nitla: asentar piedras en el edificio, o poner maderos o cosa semejante, en el suelo tendidos o envasar alguna cosa líquida. pret.: onitlatecac.² asentar o poner algo.¹ poner en tierra algún madero tendido.¹
◆ teca +: rendirse el vencido. {temac nino, teca}¹ revolver o turbar a otros. {tenepantla nino, teca}¹ burlar o escarnecer de otro, o engañarle. pret.: teca oninocacayauh. {cacayahua, teca nino}² infamar. {tepan nite, teca}¹ enlabiar engañando. {tlatol-chichihualiztica teca ninocacayahua}¹ tener mala fama. {tepan nino, teca}¹ fama mala tener. {tepan nino, teca}¹ echar agua o cosas largas sobre otra cosa. {ipan nic teca}¹
◆ teca +, mo: empobrecer y venir a necesidad. pret.: yenotech omotecac. {yenotech moteca}² haber carestía de bastimentos. pret.: cococ omotecac. {cococ moteca}² empobrecerse. {cococteopouhqui yenotech mo-teca}¹ padecer. {cococ teopouhqui notech moteca}¹ olorosa cosa que da mucho olor. {centlali moteca ic ahuiyac}¹
◆ teca +, ni: escanciar. {ni, vino teca}¹
◆ teca +, nic: dar buen ejemplo. {xiyotl cuatzontli nicte-ca}¹ echar cosas líquidas, o cosas largas sobre otra cosa. pret.: ipan onicte-cac. {ipan nicteca}² divulgar o publicar algo. {tepan nicteca}¹ echar fama. {tepan nicteca in tlatolli}¹ dar buen ejemplo. metáf. {xiotl cuatzontli nicteca}² echar fama de algo. pret.: topan onictecac. {tepan nicteca}² plantar hojas, o ramas de tuna. pret.: oninopaltecac. {nopalli nic-teca}²
◆ teca +, nino: ídem. o meter mal entre otros. pret.: tenepantla oninotecac. {tenepantla ninoteca}² echarse de lado. pret.: nacacic o ninotecac. vel. oninona-cacictecac. {nacacic ninoteca}² ladearme; i, el que está echado de lado. {nacacic ninoteca}¹ ser malsín y meter mal entre otros. pret.: tetzalan tenepantla onino-tecac. {tetzalan tenepantla ninoteca}² echarse sobre otros, o tener mala fama. pret.: tepan oninotecac. {tepan ninoteca}² calentura grande tener. {tlepan ninote-ca}¹
◆ teca +, no: ardor tener o calor. {tlepan noteca}¹ tener gran calor o calentura. pret.: tlepan oninotecac. {tlepan noteca}²
temachia, nitla: esperar con deseo lo que ha de venir.¹ tener esperanza.¹
teopouhqui: cosa afligida y angustiada.²
◆teopouhqui +: encontrar con trabajos y aflicciones. pret.: cococteopouhqui onicnottiti. {cococ teopouhqui nicnotti-tia}² aflicción, trabajo o angustia {cococ teopouhqui}² venir sobre mí muchos trabajos. {cococ teopouhqui nopan omoyacati}² miseria de pobreza. {ompa onquiza incococ teopouhqui}¹ empobrecer a otro. {cococ teopouhqui nicteititia}¹ padecer. {cococ teopouhqui notech moteca}¹ afligir o fatigar a otro. {cococ teopouhqui nictei ttitia}¹ padecer. {cococ teopouhqui nicmati}¹ empobrecerse. {yecococ teopouhqui niquitta}¹ pobre con gran miseria. {cococ teopouhqui timalihui}¹
tetech niquiza: pasar junto a otro dándole algún empujón, o apretándolo, o venir y proceder de personas nobles y de buen linaje.²
tetolini nopam mochihua: venir sobre mí algún desastre o infortunio.²
tlacati +, ni: nacer a la postre, o después de otros. pret.: tepan onitlacat. {tepan nitlacati}²
◆ tlacati +, nicno: empobrecerse. {ye nicnotlacati}¹ ídem. (yenicnoti: venir a estado de miseria y de pobreza.) {ye nicnotlacati}²
◆ tlacati +, ti: nacemos con esta naturaleza y condición, o inclinación. {niman yuh ipan titlacati}²
tlatotihuitz, ni: venir platicando, o hablando algo. pret.: onitlatotihuitza.²
yacatia, nopammo: venir sobre mí alguna tribulación, o cosa semejante, así como avenida de río. pret.: nopan omoyacati.²
ye nicnotlacati: ídem. (yenicnoti: venir a estado de miseria y de pobreza.)² empobrecerse.¹
yenicnoti: empobrecerse.¹ venir a estado de miseria y de pobreza. pret.: ye onicnot.²
yenoconnequi +: esperar con deseo lo que ha de venir. {cenca yenoconnequi}¹
yenotech moteca: empobrecer y venir a necesidad. pret.: yenotech omotecac.²
yollo +, mo: empero sey cierto, o ten entendido. s. que se hará lo que digo. &c. {yece mayoye moyollo}²
◆ yollo +, nic: asosegar y quietar a otro. {nic, huellalilia ini yollo}¹
◆ yollo +, no: esperar algún bien. {yuhca noyollo in nitlaocoliloz}¹ desalmado ser. {atle noyollo quimati}¹ certificado estar o tener por cierto. {yuhca noyollo}¹ propósito tener de hacer algo. {yuhca noyollo}¹ pensar antes. {yuhca noyollo}¹ hacerse poco a poco, o sin advertir de mala condición y de amargo corazón. {zaniuhnenti inchichixtiuh noyollo}² caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía. {yuh yauh in noyo-llo}¹ cierto ser o tener creído y entendido. {yuhquimati noyollo}¹ ídem. (iuhquimati noyollo: sentirlo así como se dice, o tener entendido el negocio, así como es.) {iuh quimattica noyollo}² afligirse mucho y angustiarse. pret.: onicteopouh innix in noyollo. {teopoa in nix in noyollo, nic}² tener entendido algún negocio, o tener propósito de hacer algo. pret.: iuho-catca noyollo. {iuhca noyollo}² sentirlo así como se dice, o tener entendido el negocio, así como es. pret.: iuh oquima in noyollo. {iuhquimati noyollo}² recibir en paciencia y con alegría las adversidades. {amo icquen nicchihua in noyollo}¹ condescender, o conceder lo que otro me pide. pret.: onictlatlauhti in noyo-llo. {nictlatlauhtia noyollo}² caer en la cuenta de lo que se dice. pret.: ocontocac in noyollo. {contoca in noyollo}² sentir, o gustar algo espiritualmente. pret.: ocomma in noyollo. {commati noyollo}² tener propósito o intento de hacer algo, o tener entendido. s. que alcanzaré lo que pretendo. pret.: iuh onictlali in noyollo. {iuh nictlalia in noyollo}² certificado estar o tener por cierto. {yuh noyollo comma-ti}¹ deleitarse. {niccepactia in noyollo}¹ habituarse a algo, o habituarse. {ye yuhca noyollo}¹ caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía. {quinepanoa in noyollo}¹ arrobarse o transportarse. {aizca noyollo}¹ inflamarse el corazón de amor. {yuhquin tlehualani noyollo}¹ tener intención de hacer algo. {yuh nictlalia in noyollo}¹ endurecerse obstinarse. {yuhquin tetl mocuepa noyo-llo}¹ contemplar. {acoyauh in noyollo}¹ mearse de miedo. {yuhquin cuitlatza-yani noyollo}¹ abrirse el entendimiento. {tlapohui innix in noyollo}¹ sosegada y pacífica tener el alma. {atle commati in noyollo}¹ arrobarse o transportarse. {aizoetzin noyollo}¹ creer o tener por cierto. {iuhquimati noyollo}¹ enmendar la vida. {nic, centlalia in noyollo}¹ determinarse en algún negocio. {nic, centlalia in noyollo}¹ caer en la cuenta de lo que no entendía. pret.: ipan oya in noyollo. {ipan yauh noyollo}² caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía. {ipan yauh in noyollo}¹ saber o sentir algo. {com mati noyollo}¹ confiar de alguno. {tetechuelca noyollo}¹ esperar con deseo lo que ha de venir. {zan izca in noyollo}¹ caer en la cuenta de lo que dudaba, o de lo que no se acordaba. pret.: oquinepano in noyollo. {quinepanoa in noyollo}² contemplar. pret.: aco oouetzin-noyollo. {aco ouetzin noyollo}² otorgar. {nic, tlatlauhtia noyollo}¹ despedirse de la amistad de alguno. {niccentlaza in noyollo}¹ inclinarse y aficionarse a alguna cosa. {itech huetzi noyollo}¹ atento estar. {nictlapoa in nix in noyollo}¹ cierto ser o tener creído y entendido. {iuhquimattica noyollo}¹ intención tener. {yuh nictlalia in noyollo}¹ determinarse en algún negocio. {nic, centlaza in noyollo}¹ confiar de alguno. {teca huelca noyollo}¹ voluntad buena tener a alguno. {tetechuelca in noyollo}¹ encenderse de ira, o inflamarse el corazón. pret.: otlehualan in noyollo. {tlehualani in noyollo}² aficionarse o aplicarse a algo. {itla itech huetzin noyollo}¹ sosegada y pacífica tener el alma. {amo quenca in noyollo}¹ inflamarse el corazón de amor. {yuhquin tlecomoni noyollo}¹ adquirir con trabajo lo necesario a la vida. {quihiohuia, ictonehua ic chichinaca in noyollo innonacayo}¹ tener buena voluntad a alguno. {tetechuelca in noyollo}¹ especular. {canimmach nemi noyollo}¹ otorgar. {tlacahua noyollo}¹ contemplar. {acohuetzin noyollo}¹ tener intención de hacer algo. {yuhca noyollo}¹ cierto ser o tener creído y entendido. {yuhca noyollo}¹ contemplar. pret.: oacoya in noyollo. {acoyauh in noyollo}² despedirse de la amistad de otro. pret.: oniccentlaz in noyollo. {centlaza in noyollo, nic}² estar contento y satisfecho mi corazón. {pachiuhtica noyollo}² ser compasivo y piadoso. {icnoyoa in noyollo}² intención tener. {yuhca noyollo}¹ determinarse en algún negocio, o escarmentar. pret.: oniccentlaz noyollo. {centlaza noyollo, nic}² determinarse en algún negocio. pret.: oniccentlali noyollo. {centlalia no-yollo, nic}² otorgar a conceder algo. pret.: otlacauh in noyollo. {tlacahua noyollo}² ser circunspecto y avisado. {tlachia in no-yollo}² aficionarse o enamorarse de algo. pret.: itech ouetzin noyollo. {itech huetzin noyollo}² inflamarse el corazón con amor. &c. pret.: iuhquin otlecomon noyollo. {iuh quin tlecomoni noyollo}² encenderse de ira. {tlecomoni in noyollo}¹ pensar antes. {yuhquimati noyollo}¹ rebotarse. {polihui noyollo}¹ estar embelesado de esta manera. pret.: aiz ouetz in noyollo. {aizoetzi noyollo}² ser avisado y muy entendido. {iitzqui noyollo}² yo tengo confianza en vuestra merced, o le tengo afición. {motetzinco huelca in noyollo}² tener gran temor o mearse de miedo. pret.: iuhquin ocnitlatzayan noyollo. {iuhquin cuitlatzayani noyollo}² torno o vuelvo sobre mí. {iuhquin ica noyollo}²
yollo, no: ir entendiendo los negocios.² sentir mucho, o llegarme al alma alguna cosa. pret.: noyollo itech oacic.² sentir y entender que la cosa es así, o acusarme de algo la consciencia. pret.: onoyollo comma.² ídem. pret.: onoyollo contocac.² de mi propia voluntad.² lo mismo es que noyollo connamiqui.² amigo entrañal.² caer en la cuenta, entendiendo el negocio, de que no estaba satisfecho. pret.: noyollo oconnamic.²
◆ yollo, no commati: certificado estar o tener por cierto.¹
◆ yollo, no contoca: venir a la memoria o caer en la cuenta o en el negocio, acordándose de lo que tenía ya muy olvidado.¹ caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía.¹
zannen in onihualla: venir en vano no habiendo efecto aquello a que había venido.¹
zanoyollo ipanca: esperar con deseo lo que ha de venir.¹
zoquittihuitz: venir gran tempestad con agua.²
achtopa ni, yauh: prevenir, anticiparse yendo primero.¹
aci +: penitencia no entera. {ayehua amo aci tlamacehualiztli}¹ esparcirse el olor por todas partes. {nohuian aci iniahuiaca}¹ sobrevenir. {tepan n, aci}¹ hacerlo el hombre a la mujer. {tetech n, aci}¹ seguir hasta el cabo. {tehuan n, aci}¹ esparcirse el olor por todas partes. {nohuian aci inihuelica}¹ esparcirse el olor por todas partes. {nohuian aci iniahuiyaca}¹
◆ aci +, m: reconocer, o certificarse de algo. pret.: onoyollo macic, vel. noyollo omacic. {yollo maci, no}²
◆ aci +, n: tener buena dicha, o acertar con lo que pretendía, o buscaba. pret.: ipan onacic. {ipan naci}² morirse el enfermo. pret.: oitech nacic intlaltecutli. {itech naci intlaltecutli}² verificar enteramente, o examinar el negocio. pret.: inelhuayocan onacic. {inelhuayocan naci}² tener conversación y parte con mujer. pret.: otetech nacic. {tetech naci}² esquivar. {atetech naci}¹ navegar hasta el cabo. {acaltica naci}¹ buscar de raíz la verdad. {inelhuayocan naci}¹ conocer mujer. {itech naci}¹ tener parte con alguna mujer. pret.: oitech nacic. {itech naci}²
cecehuia, nite: amansar al irado.¹ intervenir, poniendo paz.¹
hualaci +: sobrevenir. {tepan ni, hualaci}¹
hualaci +: sobrevenir. {tepan ni, hualaci}¹
ipaniti: cuadrar o estar bien alguna cosa a alguno pret.: oipanitic.² convenirle o cuadrarle algo.¹
iznitequetza: antevenir a otro con honra, o darle la ventaja. pret.: oiznitequetz.²
iznitequetza +: adelantar o antevenir a otro en honra. {iznitequixtia, iznitequetza}¹
iznitequixtia: ídem. (iznitequetza: antevenir a otro con honra, o darle la ventaja) pret.: oiznitequixti.²
iznitequixtia, iznitequetza: adelantar o antevenir a otro en honra.¹
nemacahualtia, nite: despartir a los que riñen, o hacer divorcio. pret.: onitenemacahualti.² descasar a los casados.¹ intervenir, poniendo paz.¹ divorcio hacer.¹ despartir a los que riñen.¹
neneuhcahuia, mo: convenir o concertarse dos.¹ concertarse los que están diferentes, o discordes o luchar igualmente uno con otro. pret.: omoneneuhcahuique.²
nequi, anic: no querer. pret.: aonicnec.²
◆nequi, anonte: ídem. (anonteaquia: desfavorecer o no hacer cuenta de alguno) pret.: aonontenec.² malquerer.¹ desfavorecer a alguno.¹
◆ nequi, nech: menester haber.¹ tener necesidad o haber menester algo. pret.: onechnec.²
◆ nequi, nic: querer algo o gastar y emplear alguna cosa. pret.: onicnec.² querer por voluntad.¹ despender o gastar.¹ gastar en bien.¹ costa hacer.¹
◆ nequi, nite: admitir a otro para algún negocio.² admitir a alguno a alguna cosa.¹
◆ nequi +: más querer. {occenca yenic, nequi}¹
◆ nequi +, mo: excusada cosa, no necesaria. {amo monequi}¹ forzado es. {huel monequi}¹ aprovecharse de algo. {notech, monequi}¹ forzado es. {cenca monequi}¹ mesa portátile. {nohuian huel monequi mesa}¹ cosa bien empleada y gastada provechosamente. pret.: iuetzian omonec. {iuetziam monequi}² oportuna cosa con sazón. {huel ipan monequi}¹ oportuna cosa con sazón. {yuetzian monequi}¹ oportuna cosa con sazón. {imonequian monequi}¹ convenir o ser necesario. {tetech monequi}¹ abundancia tal. {ayoctle monequi}¹ ídem. (ayoctle monectoc: haber abundancia de todo lo que es necesario, o no faltar nada.) {ayoctle monequi}² ser alguna cosa muy necesaria, o es muy necesario. s. que se haga así. pret.: huel omonec. {huel monequi}² ilícita cosa. {amo monequi}¹ inconveniente, cosa que no conviene. {amo monequi achihualiztli}¹ convenirme. {notech monequi}¹ menester haber. {notech monequi}¹
nono quiuhtiuh: avenir o salir de madre el río.¹ Véase: nonoquiuhtiuh.
nonotza, mo: avenirse o concertarse algunos, o tratar algo entre sí.²
◆ nonotza, nino: enmendar la vida.¹ consultar, o tratar algo consigo mismo, o enmendarse. pret.: oninononotz.² propósito tener de hacer algo.¹ tratar algún negocio.¹
notech monequi: menester haber.¹ convenirme.¹ Véase: notechmonequi.
pepeyahuatiuh: ir recio el aguaducho, o salir de madre el río con la avenida de las aguas. pret.: opepeyahuatia.² avenir o salir de madre el río.¹ aguaducho que viene furioso.¹
pexontiuh: crecer el río.¹ ir recio el aguaducho, cuando sale de madre con el avenida el arroyo, o el río. pret.: opexontia.² avenir o salir de madre el río.¹ aguaducho que viene furioso.¹
quimipanitia: convenirle o cuadrarle algo.¹ cuadrarle, o estarle bien a alguno alguna cosa. pret.: oquimipaniti.²
quimonamictia: apropiado para alguna cosa.¹ convenirle o cuadrarle algo.¹ cosa que le cuadra y le está bien a alguno. pret.: oquimonamicti.²
◆ quimonamictia +: experimentar o haber hecho todo lo posible en algún negocio, para que hubiese efecto y no aprovechar nada. {atle quimonamictia}¹
◆ quimonamictia: = quimopanitia²
quimopanitia: convenirle o cuadrarle algo.¹ lo mismo es que quimonamictia.²
◆ quimopanitia +: no cuadrarle algo a alguno. {amo quimopanitia}¹
quiuhtiuh +: avenir o salir de madre el río. {nono quiuhtiuh}¹
tennonotza, mo: concertarse algunos en el precio de lo que se vende.² convenir o concertarse dos.¹
◆ tennonotza, nite: concertar, o hacer algún contrato con otro. pret.: onitetennonotz.² concertarse en el precio.¹
◆ tennonotza, nitla: ídem. (tennonotza, nite: concertar, o hacer algún contrato con otro) pret.: onitla-tennonotz.² concertarse en el precio.¹
tepan n, aci: sobrevenir.¹
tepan ni, hualaci: sobrevenir.¹
tepan nitlatoa: defender a otro generalmente.¹ abogar, o rogar por otro. pret.: tepan onitlato.² intervenir rogando.¹ hablar por otro o abogar.¹
tetech monequi: convenir o ser necesario.¹ Véase: tetechmonequi.
tlacecehuilia, mo: aplacarse y concertarse los discordes.² avenirse los discordes.¹ concertarse los discordes.¹
◆ tlace-cehuilia, nino: igualarse en esta manera.¹
◆ tlacecehuilia, nite: aplacar al enojado o apaciguar a los reñidos. pret.: onitetlaceceudi.² pacificar, hacer paz.¹ intervenir, poniendo paz.¹ reconciliar hacer a los reñidos.¹ amansar al irado.¹ concertar a los discordes.¹ paz poner entre los discordes; busca pacificar.¹ Véase además: tetlacecehuilia.
tlahuellalilia, mo: concertarse algunos entre sí. pret.: omotlahuellalilique.² convenir o concertarse dos.¹
◆ tlahuellalilia, nite: corregir o enmendar lo defectuoso. pret.: onitetlahuellalili.² concierto y orden poner en la república.¹ dar buen orden y concierto.¹ corregir y enmendar lo que otro hace.¹
tlatlalilia, nic: remendar algo, o añadir alguna cosa a la escritura que alguno compone, o a lo que se cuenta. pret.: onictlatlalili.² Véase además: tlatlatla-lilia.
◆ tlatlalilia, nino: proponer de hacer alguna cosa, haciendo ley para sí, y obligándose a ella. pret.: oninotlatlalili.² prometer a dios.¹ obligarse.¹
◆ tlatlalilia, nite: arbitrar, o determinar y sentenciar entre partes, o dar orden y traza de lo que los otros han de hacer. pret.: onitetlatlalili.² sentenciando dar.¹ ley dar generalmente.¹ juzgar.¹ arbitrar, juzgar entre partes.¹
◆ tlatlalilia, tito: concertarse los pleiteantes.¹ avenirse y concertarse los que traen pleito y tienen algunas diferencias. pret.: otitotlatlalilique.²
tlatlatlauhtilia, nite: rogar por otro. pret.: onitetlatlatlauhtili.² intervenir rogando.¹
tlatoa +, n: hablar cosas dificultosas y sutiles. pret.: onohuicatlato. {ohuica tlatoa, n}²
◆ tlatoa +, ni: favorecer algún negocio. pret.: ipan onitlato. {ipan nitla-toa}² encubrir a los otros lo que tiene en el secreto de su corazón, o el intento que tiene. &c. pret.: noquiyahuacpa onitlato. metáf. {noquiyahuacpa nitlatoa}² abogar, o rogar por otro. pret.: tepan onitlato. {tepan nitlatoa}² hablar cuerda y prudentemente. {nemachiliztica nitlatoa}² echar juicio. {tetempan nitlatoa}¹ hablar bajo. {zaquemmach nitlatoa}¹ hablar cuerdamente. {nemachiliztica nitlatoa}¹ hablar cuerdamente. {tlayohyocaitta-liztica nitlatoa}¹ hablar alto. {tlacuauh nitlatoa}¹ echar juicios por conjeturas que hay acerca de lo que se dice, o se oye de alguna persona, y después salir verdaderos. pret.: tetempan onitlato. {tetempan nitlatoa}² hablar en lengua extraña. {cecni tlatolli ic nitlatoa}¹ celar. {ipan nitlatoa}¹ intervenir rogando. {tepan nitlatoa}¹ defender a otro generalmente. {tepan nitlatoa}¹ hablar por otro o abogar. {tepan nitlatoa}¹ mandar el príncipe. {ni, tlatoca tlatoa}¹ dulcemente hablar. {ni, huelica tlatoa}¹
◆ tlatoa, tepanni: abogar o rogar por otro. pret.: tepan onitlato.²
yacattitiuh, nic: prevenir, anticiparse yendo primero.¹
yacattitiuh, nite: ir delante.¹
◆ yacattiuh, ni: ir en la delantera. pret.: oniyacattia.² ir delante.¹ prevenir, anticiparse yendo primero.¹ adelantarse en camino.¹ aventajarse en algo.¹
yauh, ni: ir a alguna parte. pret.: onia.² partirse de lugar o de persona.¹ ir, o yo voy. pret.: onia.² ir a alguna parte. pret.: onia.² ir.¹
◆ yauh +, ni: adulterar. {tepan niauh}¹ caminar a pie. {icxipan niauh}¹ pasar por donde está alguno o topar alguna cosa. {ipan niauh}¹ pasar a la otra parte de la sierra. {tlatepotzco niauh}¹ acertar en lo que se dice o hace. {ipan niauh}¹ caminar a caballo. {caualloipan niauh}¹ adelantarse en camino. {achtopa niauh}¹ ir por debajo. {tlani, niauh}¹ ídem. pret.: ahuic onia. {ahuic niauh}² ir o andar a caballo. pret.: cauallo ipan onia. {cauallo ipan niauh}² caer en desgracia tuya. {ipan niauh immocualantzin}² ir de la otra parte del río o mar. pret.: atepotzco onia. {atepotzco niauh}² pasar allende el mar. {analcopa niauh}¹ ausentarse. {nino, yeltia, canapa niauh}¹ ir despacio. {yyolic niauh}¹ entender en algún negocio. {ipan niauh}¹ hallarse mal y muy atribulado y atajado de alguna aflicción sin remedio alguno. {acanhuel niauh}¹ andar sin reposo de una parte a otra. {ahuic niauh}¹ atinar o acertar en algo, o pasar por donde otro está, o encontrar con él. pret.: ipan onia. {ipan niauh}² cometer adulterio. pret.: otepannia. {tepan niauh}² zanquear. {ahuic niauh}¹ navegar como quiera. {acaltica ni auh}¹ ir a lugar. {ompa ni, auh}¹
◆ yauh +: dar en el blanco el que tira. {ipan yauh}¹ caer en la cuenta de lo que no entendía. pret.: ipan oya in noyollo. {ipan yauh noyollo}² andar en un año que se hizo o aconteció algo. {ye yauh cexiuhtiz inmochiuh}¹ inquieta cosa sin reposo. {ahuic yauh}¹ prevenir, anticiparse yendo primero. {achtopa ni, yauh}¹ lo mismo es que noyollo connamiqui. {noyollo ipan yauh}² horro o horra de esclavo. {tlatequililti yauh imetl, imalac itzotzopaz}¹ ir de esa parte de la mar. {atepotzco ni, yauh}¹ desentonado. {cecni yauh itozqui}¹ deshacerse las nubes con los grandes vientos. {chico tlanahuac yauh inmixtli, oehecapoliuh}¹ parecerme bien, y aprobar lo que se hace. pret.: onoyoliuhya. {noyoliuh yauh}² estado de la causa o del pleito que se trata. {ye oncan yauh}² quiérolo yo así. {noyoliuh yauh}¹ ir de esa parte del monte. {tlate-potzco ni, yauh}¹ ídem. (techan calaqui otli: camino, o senda que va a parar a alguna casa.) {techan yauh otli}² suerte caer sobre alguno. {nopan yauh}¹ caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía. {ipan yauh in noyo-llo}¹ estado de la causa. {yeoncan yauh}¹ caer en la cuenta de lo que se dice y de lo que primero no entendía. {yuh yauh in noyollo}¹ bien se dice del. {oclipan yauh in tlatolli}¹ ir presto y con tiento. {ninematca, yauh}¹ dar la saeta o el arcabuz en el blanco. pret.: ipan oya. vel. oipanya. {ipan yauh}² caer sobre mí la suerte, o tomarme debajo la viga o piedra que llevan arrastrando, o la carreta. &c. pret.: onopan ya. {nopan yauh}²
◆ yauh +, n: vaguear, o ser vagamundo. pret.: onahuic ya. {ahuic yauh, n}² ir de prisa. pret.: iciuhca onia. vel. oniciuhcaya. {iciuhca yauh, n}²
◆ yauh +, ni: caminar a pie. pret.: icxipan onia. {icxipan niyauh}² tener algo por costumbre, o hacer a menudo algo. {zanic niyauh}²
◆ yauh +, no: reconocer algo, o caer en la cuenta de lo que no entendía bien. pret.: noyollo ipan oya. {yollo ipan yauh, no}²
◆ yauh +, non: crecer o proceder adelante en el mal o en el bien. {ocachi nonyauh}² crecer en mal o en bien. {ocachi nonyauh}¹